به زبان آوردن کلین‌شیت ممنوع است!

به گزارش “ورزش سه”، در سال‌های گذشته عبارات جدید و قدیم فوتبال از زبان انگلیسی به صورت عاریه در بین طرفداران فوتبال رواج پیدا کرده و البته برخی از آنها باتوجه به میزان اهمیت، استفاده بیشتری هم داشته است. کلماتی نظیر «کامبک»، «هت‌تریک»، «گلات»، «ترانسفر» و البته یک واژه که موقعیتی استراتژیک برای بررسی عملکرد دروازه‌بانان داشته است: «کلین‌شیت».

کلین‌شیت به معنای بسته نگه داشتن دروازه در یک مسابقه فوتبال است که از دو کلمه «کلین: پاک» و «شیت: برگه» تشکیل شده و طبیعتا ترجمه این واژه، مقصود موردنظر را در زبان فارسی به دست نمی‌دهد و حتی در زبان انگلیسی هم به عنوان یک اصطلاح فراتر از معنوی لغوی، شناخته می‌شود.

اما شب گذشته در برنامه تلویزیونی گزارش ورزشی از یک عبارت جالب برای جایگزینی این کلمه، استفاده شد که موردتوجه کاربران فضای مجازی هم قرار گرفت: «مهر و موم».

توجه کاربران فضای مجازی به این موضوع اغلب منفی بوده اما عموما واکنش‌های اولیه به این چنین واژه‌گزینی‌ها در زبان فارسی مثبت هم نبوده است. شاید یکی از دلایل این موضوع استفاده از واژه‌های همسنگ نامناسب برای برخی کلمات باشد که نگاه کاربران فضای مجازی و عموم مردم را به این بخش مهم از پاسداری زبان ملی منفی کرده اما در این موضوع، شاید نگاهی عمیق‌تر نشان بدهد که انتخاب واژه «مهر و موم» یک انتخاب عالی و جالب به جای کلین‌شیت است.

مهر و موم کلمه آشناست که معنای مختلفی را به ذهن متبادر می‌کند. از نظر لغوی «مُهر» ابزاری است که یک نشان را بر روی صفحه می‌زند و «موم» به عنوان ماده نرم شناخته می‌شود که معنای آن با موم زنبور عسل در آمیخته است اما مهر و موم به عنوان چیزی فراتر از این معنای لغوی در ذهن بسیاری ثبت شده است: ابزار پلمپ.

این ابزار قدیمی و سنتی محسوب می‌شود که برای جلوگیری از دستکاری و سوءاستفاده بر روی پاکت یا آنطور که نقل می‌کنند؛ بر سر در خانه و مغازه مورد استفاده قرار می‌گرفت و در نهایت به عنوان قفل و پلمپ‌کننده شناخته می‌شد و حالا در یک برنامه تلویزیونی برای جایگزینی «کلین‌شیت» استفاده شده است.

با این توضیح، احتمالا می‌پذیرید که واژه مهر و موم قرابت معنایی خاصی با مفهوم کلین‌شیت دارد. پس شاید تصمیم بگیرید این کلمه را زمانی که دروازه‌بان تیم محبوبتان از دروازه تیم محافظت می‌کند و بدون گل خورده از زمین بیرون می‌رود، استفاده کنید.

جالب است بدانید در کشور فارسی زبان تاجیکستان نیز موضوع واژه‌گزینی در فوتبال، توجهات زیادی را به خود جلب می‌کند. به طور مثال آنجا به جای کرنر از کلمه «ضربه کنجی» استفاده می‌شود و شاید این عبارت «مهر و موم به جای کلین‌شیت» به گوش گزارشگران تاجیک هم خوش بیاید.

این برخی از عبارات جایگزین‌شده گزارشگران تاجیکی است:

خط حمایه: خط دفاع
‏نیمه حمایه: هافبک
‏ضربه نشان‌دار: ضربه کات دار
‏جریمه‌گاه: منطقه جریمه
‏مخلص: طرفدار
‏قاعده بازی را ویران کردن: خطا
‏امکانیات: موقعیت گل
‏فوتبال‌باز: فوتبالیست

البته این جایگزینی در فوتبال ایران چندان هم ساده انجام نمی‌گیرد اما سابقه جالبی دارد. به طور مثال نگاهی به مصاحبه‌های دهه ۱۳۷۰ نشان می‌دهد که استفاده از کلمه «هافتایم» شهرت زیادی داشته اما حالا این کلمه جای خود را به نیمه اول و دوم داده است. 

اما شاید در نهایت جا افتادن این واژه بدون استفاده آن از سوی دروازه‌بان‌ها میسر نخواهد شد و آنها هستند که می‌توانند «مهر و موم» را جایگزین کلین‌شیت کنند. 

نظر شما در این مورد چیست و آیا با این معادل‌سازی موافق هستید؟