حمله همه جانبه تیم ملی: فقط گل نزدیم!

به گزارش “ورزش سه”، تیم ملی ایران در آخرین بازی خود در مسابقات مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۶ مقابل ازبکستان تن به تساوی بدون گل داد تا سرانجام موتور گل‌زنی تیم ملی با امیر قلعه‌نویی بعد از ۲۲ بازی متوقف شود. اتفاقی که احتمالاً تعجب بسیاری از اهالی فوتبال را با توجه به سابقه‌ی بازی‌های پرگل تیم ملی در دوران امیر قلعه‌نویی برانگیخت. اما شاید با نگاهی دقیق‌تر به عملکرد تیم سرچکو کاتانچ در ۲۰ بازی اخیر، می‌شد حدس زد که تیم ملی چالش سختی را در مواجه با خط دفاعی فشرده‌ی ازبک‌ها در تهران خواهد داشت.
با گذشت چند روز از دیدار ایران-ازبکستان و انتشار رسمی آمار سایت «Wyscout»، معتبر‌ترین مرجع آماری حال حاضر فوتبال دنیا، بهتر می‌توان فهمید که غروب سه‌شنبه چه اتفاقی در جریان بازی ایران-ازبکستان افتاد.

۱- مالکیت توپ
ازبکستان با یک آرایش ۱-۴-۵ فشرده پا به تهران گذاشته بود و در اغلب دقایق مسابقه تمایلی به دراختیار داشتن توپ نداشت. بنابراین برتری مطلق ۶۵ به ۳۵ ایران در بحث‌ مالکیت چندان در این دیدار دور از انتظار نبود. ایران هم‌چنین در بحث دقت پاس هم آمار ۸۸٪ را برجای گذاشت. این در حالی‌ست که شاگردان کاتانچ در این دیدار تنها ۷۷٪ دقت پاس داشتند که با توجه به ضربات شروع مجدد بلند دروازه‌بان‌شان، یوسوپوف، طبیعی به نظر می‌رسید.
هم‌چنین ایران در این دیدار ۱۲ بار مالکیت توپ بیش از ۴۵ ثانیه داشت که نشان از گردش توپ نسبتاً مناسب تیم ملی در این دیدار دارد.

۲- امید گل 
امید گل شاگردان قلعه‌نویی در این دیدار ۱/۲۵ بود، در حالی که ازبک‌ها تنها ۰/۳۳ امید گل کسب کردند. نکته‌ی جالب توجه این است که این کم‌ترین امید ‌گل کسب‌شده‌ی تیم ازبکستان در ۲۰ بازی اخیر آن‌هاست. آن‌ها حتی در شکست سنگین ۳-۰ مقابل آمریکا هم ۰/۹۴ امید‌گل داشتند. این آمار نشان از عملکرد خوب ساختار دفاعی ایران چه در فاز دفاع و چه در فاز انتقال از حمله به دفاع و کنترل سرعت شومورودوف و اورونوف در این فاز از مسابقه می‌دهد. از سوی دیگر نباید فراموش کرد که ساختار دفاعی مستحکم ازبکستان در بازی یک‌چهارم نهایی جام ملت‌های آسیا مقابل قطر، تنها ۰/۵۲ امید گل به قهرمان آسیا داده بود و ۱ گل دریافت کرده بود و در بازی مرحله‌ی گروهی با یکی دیگر از غول‌های آسیا، استرالیا، ۱/۳ امید گل به حریف داده بود و ۱ گل دریافت کرده بود. این بررسی آماری ما را به این نقطه می‌رساند که ایران در دیدار مقابل ازبکستان، در صورت استفاده‌ی مناسب از موقعیت‌های گل‌زنی خود، استحقاق زدن حداقل ۱ گل را داشت.
هم‌چنین بررسی نمودار امید گل به ما نشان می‌دهد که این ۱/۲۵ امید گل ایران، در ۹ بازه‌ی زمانی اتفاق افتاده است؛ این یعنی ایران در این دیدار ۹ موقعیت گل‌زنی خلق کرده است که این عدد برای ازبکستان روی ۵ است.

شدت پرِس
در بحث شدت پرس، باید به سراغ بررسی شاخص «PPDA» رفت؛ شاخصی که به ما می‌گوید قبل از ثبت یک عملکرد دفاعی توسط تیم شما، تیم حریف چند پاس داده است. در این شاخص هرچه عدد PPDA شما پایین‌تر باشد، نشان از شدت بالاتر پرسینگ تیم‌تان دارد. عدد PPDA ایران در این دیدار روی ۱۰ و عدد PPDA ازبکستان روی ۲۰ بود. این یعنی شدت پرسینگ ایران در این دیدار ۲ برابر ازبکستان بوده است و تیم ملی همانند جام ملت‌های آسیا، روی فلسفه‌ی قبلی خود، پرسینگ از بالا اصرار دارد و آن را به درستی جلو می‌برد.

چرا تیم ملی به گل نرسید؟
در غیاب علی قلی‌زاده، محمد محبی و مهدی قایدی، تیم ملی از علی‌رضا جهان‌بخش و مهدی ترابی به عنوان وینگر در ترکیب خود بهره برد. نگاهی به میانگین استقرار تیم ملی در این دیدار نشان می‌دهد که در اغلب دقایق مسابقه، هر دو‌ وینگر ایران رو به داخل بازی می‌کردند. 

مسئله‌ای که البته از ویژگی‌های بارز جهان‌بخش و ترابی است. هم‌چنین نگاهی به آمار حمله‌‌های ایران نشان می‌دهد که نزدیک به ۵۰٪ حمله‌های ایران در این مسابقه از کانال مرکزی اتفاق افتاده است.

از سوی دیگر مهم‌ترین ویژگی ساختار دفاعی ازبکستان در این دیدار فشردگی طولی بسیار شدید‌شان در فاز دفاع بود که عملاً امکان بازی‌سازی‌ طولی همیشگی تیم ملی و استفاده از قدرت سردار آزمون و مهدی طارمی را در کارهای ترکیبی و فضاهای بین خطوط می‌گرفت. به نظر می‌رسید که حضور محمد محبی و توان بالای او در فرار پشت مدافعان حریف (مشابه گل اولش به ژاپن) یا حضور قایدی و قلی‌زاده و توان بالای‌شان در موقعیت‌های ۱ به ۱ در کانال‌های کناری، می‌توانست جنبه‌های جدیدی را به فاز حمله‌ی ایران در این دیدار اضافه کند و شانس ایران را برای شکستن خط دفاع فشرده‌ی ازبک‌ها افزایش دهد.