خیابانی و رفع یک ابهام مهم از دربی افسانه‌ای

به گزارش "ورزش سه"، جواد خیابانی، گزارشگر و محقق فوتبال، در پاسخ به سوالی در ورزش سه، پاسخی جالب ارائه می‌کند.

این متن کاملی است که خیابانی آن را به ورزش سه ارسال کرده است:
سلام بر نویسنده صفحه برگی از تاریخ از سایت وزین ورزش سه. پرسیده‌اید که کدام گزارشگر دربی سیزدهم را از رادیو گزارش کرده است؟
برای پاسخ به این پرسش که در اثر نقل قول مرحوم صدر به وجود آمده چند نکته را به استحضار مخاطبین محترم می‌رسانم:

۱- آقای صدر آنقدر نسبت به ورزش و فوتبال و حواشی و تاریخ آن اشراف داشتند که هرگز نمی‌توان نسبت به این اشاره درباره گزارشگر دربی مذکور عنوان اشتباه را در کلام ایشان ذکر کرد، زیرا یکی از گزارشگران رادیو در ۱۶ شهریور ۱۳۵۲ واقعا زنده‌یاد عطاءالله بهمنش بوده است. شاید ما نتوانسته‌ایم نظر ایشان را درک کنیم، زیرا مرحوم صدر تقریبا اشتباه نمی‌کردند و همه خاطراتشان دقیق و درست بود.

۲- زنده یاد عطاءالله بهمنش در ۱۶ شهریور ۱۳۵۲ در ورزشگاهی که دو سال بعد به محمد نصیری و بعد از انقلاب به نام شهید حیدرنیا نامگذاری شد حضور داشتند. 

3- مسابقات کشتی قهرمانی جهان که در سال ۱۳۵۲ در تهران برگزار می‌شد در سالن ۱۲ هزار نفری ورزشگاه انجام نشد. این سالن در آن زمان هنوز ساخته و تکمیل نشده بود، زیرا بازی‌های آسیایی تهران در ۱۱ شهریور ۱۳۵۳، یعنی یک سال بعد از دربی سیزدهم افتتاح شد و بدیهی است به‌خاطر عدم گنجایش کافی در تنها سالن موجود در تهران که در ضلع شمالی پارک شهر قرار داشت میزبانی مسابقات به ورزشگاه روباز حیدرنیا سپرده شود.

4- در ۱۶ شهریور ۱۳۵۲ از هفته هفتم جام تخت جمشید دو مسابقه در ورزشگاه صدهزار نفری برگزار شد. ساعت ۱۵ دو تیم پاس و نورد اهواز با هم مسابقه دادند که گزارشگر رادیویی این مسابقه استاد مجید وارث بود که اینک در استرالیا مقیم هستند و واقعا یکی از بنام‌ترین، فنی‌ترین، خوش‌صداترین و بهترین گزارشگران تاریخ تلویزیون بوده‌اند. آقای وارث یک سال بعد در بازی‌های آسیایی تهران به جز فینال که بین ایران و رژیم اشغالگر قدس برگزار شد همه مسابقات تیم ملی ایران با پاکستان، بحرین، مالزی، برمه، کره جنوبی و عراق را  گزارش کردند، اما بخاطر عدم توان مدیریتی مناسب در میان مدیران وقت تلویزیون و اختلاف نظر ایشان با آنان از سال ۵۳ تا ۵۷ دیگر گزارش نکردند تا اینکه بعد از انقلاب تقریبا همه مسابقات اعم از فوتبال، کشتی و سایر مسابقات را پوشش می‌دادند که بعدا جواد طبسی‌نژاد، شادروان بهرام شفیع، استاد جهانگیر کوثری و سپس هادی صالح‌نیا و داریوش کاووسی هم از چهره‌های اول صحنه گزارشگری ورزشی شدند.

۵- گزارشگر رادیویی مسابقه دوم یعنی بازی تاج و پرسپولیس در ۱۶ شهریور ۱۳۵۲ استاد حبیب‌الله روشن‌زاده بودند که ایشان هم واقعا در ایجاد هیجان، گزارشی بی‌نقص، صدای مناسب، اطلاعات دقیق و ارتباطات نزدیک با مربیان و بازیکنان یک نمونه کامل از بهترین‌ها بوده‌اند.

6- گزارش رادیویی مسابقه فوتبال تاج و پرسپولیس هرگز بصورت کامل و ۹۰ دقیقه ای انجام نشده و فقط در لحظات حساس بین زنده یاد عطاءالله بهمنش و حبیب خان روشن‌زاده ارتباط زنده برقرار و فقط اعلام نتیجه می‌شده است. اینکه آیا نوار این گزارش رادیویی موجود است یا خیر، بنده سال‌ها تلاش کردم اما توان یافتن آن در آرشیوها را نداشتم و ندارم.

7- مشخصا هیچ تصویری توسط واحد سیار تلویزیون ملی ایران در ۱۶ شهریور ۱۳۵۲ از این مسابقات ضبط نشده چون اصلا به محل اعزام نشدند و کل واحد به ورزشگاه حیدرنیا رفتند.

8- بخشی از فیلم ممل آمریکایی با کارگردانی زنده یاد شاپور قریب مربوط به این مسابقه است که در تیتراژ فیلم بهروز وثوقی در میان تماشاگران نشسته و برمی‌خیزد و برای دزدی قالپاق ماشین‌های پارک شده در پارکینگ ورزشگاه به سراغ آنها می‌رود. در خلال این صحنه‌ها چند گل از مسابقات فوتبال در امجدیه و آزادی دیده می‌شود که صحنه‌های امجدیه مربوط به جام ملت‌های آسیا در سال ۱۳۴۷ در تهران و بازی ایران و برمه است. صحنه‌های تاج و پرسپولیس هم مربوط به مسابقه برگشت جام اول تخت جمشید است که ۱-۱ مساوی شد، لذا حتی یک فریم از جریان مسابقه ۱۶ شهریور ۵۲ در این فیلم وجود ندارد. گویا فیلم‌هایی که از بازی معروف ضبط شده کیفیت لازم را نداشته و کارگردان مجبور شده از فیلم‌های دیگری استفاده کند و همان فیلم‌های بی‌کیفیت هم دور ریخته شده و شاید الان زیر خروارها خاک باشد، شاید. البته شایعات مربوط به خرید فیلم توسط مرحوم خسروانی مالک باشگاه تاج و نابود کردن فیلم هم از آن داستان‌هاست که فقط بشنوید ولی هرگز باور نکنید.

9- چندی قبل یک ایرانی از شهر لندن با من تماس گرفتند که حدود ۳۰ دقیقه از این بازی فیلمی را در اختیار دارند. گفتند این فیلمی است که توسط ماموران ساواک در ورزشگاه ضبط شده. به ایشان گفتم دوربین‌های امنیتی به زمین چمن  کاری نداشتند و اکثرا به موارد خاص در بین تماشاگران و اطراف جایگاه ویژه زوم می‌کردند، اما اگر همین فیلم را هم دارید فقط ۲ ثانیه برای من بفرستید تا تعیین قیمت کنیم و بفروشید که هنوز هم بعد از گذشت ۱۱ سال تماسی نگرفته اند. شنیده‌ام که یکی از تهیه‌کننده‌های سرشناس سینما چنین فیلمی را دارد و می‌خواهد مستندی در این باره بسازد که نمی‌دانم صحت دارد یا خیر .  

10- مخاطبین محترم مستحضر باشند که دربی سیزدهم تهران در ۱۶ شهریور ۱۳۵۲ همزمان با رقابت های کشتی قهرمانی جهان با فاصله‌ای حدود ۲۰ کیلومتری از ورزشگاه آزادی در مرکز شهر تهران و در پشت دیوار تالار وحدت در خیابان حافظ و نزدیک تئاتر شهر در چهارراه ولیعصر فعلی در زمین چمن و فضای روباز برگزار شده نه در سالن. 

11- برای اینکه از این رویداد اطلاعات دقیق‌تری بگیرم، حتما با دو بزرگواری که در ورزشگاه حضور داشته‌اند و خوشبختانه الان در قید حیات هستند و یکی در استرالیا و دیگری در آمریکا مقیم می‌باشند تماس خواهم گرفت تا هم دقت اطلاعات فوق را استعلام کنم و هم اگر موارد دیگری بود حتما به استحضار مخاطبین محترم شما برسانم، زیرا تصور می‌کنم می‌توان حتی کتابی کامل و دقیق درباره رخدادهای این مسابقه نوشت و تاریخ رویداد ۱۶ شهریور ۱۳۵۲ را با همه مقدمات و آنچه چندین ماه قبل از این مسابقه آغاز شد و هنوز هم ادامه دارد بسیار شفاف و واضح وقایع نگاری کرد.

سپاس.