چرا بیرانوند و نیازمند به لیگ برتر برگشتند؟

به گزارش ورزش سه، حسام زيتونی نژاد که پس از همکاری با مهدی مهدوی‌کیا در آکادمی کیا حالا به‌عنوان مربی دروازه‌بان‌ها در تیم ملی امید کار خود را دنبال می‌کند در گفت‌و‌گویی با خبرنگار ما درباره شرایط دروازه‌بانی در ایران صحبت کرد.

او که به‌عنوان جوان‎ترین مربی در کلاس و دوره‌های مربیگری دروازه‌بانی و همچین مربیگری A آسیا شرکت کرده است در این مصاحبه پس از اشاره به مشکلات تیم امید در خط دروازه، درباره آسیب هایی که عدم برگزاری دوره های دانش افزایی و آموزش نامناسب به مربی های دروازه‌بانی به استعدادها وارد می‌کند توضیح داد.

این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانیم:

* به‌عنوان سوال ابتدایی، شما شرایط دروازه‌بانی ایران را نسبت به گذشته چطور ارزیابی می‌کنید؟ فکر می‌کنید روند مثبتی داشته‌ایم؟
دروازه‌بانی الان اصلا با گذشته قابل مقایسه نیست و نگاه به گذشته، ما را به عقب می‌برد. ما در مقایسه با کشورهای پیشتاز خیلی عقب هستیم و اگر بحث آموزش را در نظر بگیریم، نسبت به گذشته خودمان هم تغییر نداشته‌ایم اما تنها از این جهت که اهمیت این پست بالا رفته، شرایط کمی بهتر شده است.

* شما مربی تیم امید هستید و با توجه به اینکه مسابقات فصل جدید لیگ هم شروع شده، دروازه‌بان جوانی در لیگ به‌صورت فیکس بازی می‌کند که بتواند به تیم امید کمک کند؟
همانطور که می‌دانید بازیکنان تیم امید در این دوره زیر ۲۱ سال هستند؛ سال قبل به علیرضا رضایی و پارسا جعفری در لیگ اعتماد شده بود و به تیم امید کمک کردند و عملکرد خیلی خوبی هم داشتند. اما با توجه به اینکه حساسیت پست دروازه‌بانی بالا است، به دروازه‌بان‌های جوان اعتماد نمی‌شود و از طرفی برخی از دروازه‌بان‌های جوان به‌خاطر اشتیاقی که برای حضور در تیم‌های لیگ برتری دارند، به باشگاه‌هایی می‌روند که در بهترین حالت گلر سوم هستند و نهایتا پنج بازی گلر دوم می‌شوند و شرایط برای تیم زیر ۲۱ سال سخت می‌شود. این مسائل به ما آسیب می‌زند و شرایط دروازه‌بانی هم اینطور نیست که بتوانیم 10 دقیقه به بازیکن بازی بدهیم. با این وضعیت نمی‌توانیم نامی هم از بازیکنان ببریم اما در مجموع بهتر است گلرها به باشگاهی بروند که بتوانند بازی کنند تا در تیم امید هم فیکس شوند.

* در واقع در این دوره کار سخت‌تری دارید؟
بله؛ در مسابقات قبلی شرایط تیم امید از نظر انتخاب بازیکنان راحت‌تر بود و در تمام پست‌ها بازیکنانی حضور داشتند که با توجه به تجربه در لیگ، تسلط، آرامش و عملکرد بهتری داشتند. در نظر بگیرید که تیم ملی کشور قصد شرکت در یک تورنمت را دارد اما باید یک دروازه‌بانی را در ترکیب قرار بدهد که در لیگ استان یا نهایتا آسیا ویژن بازی کرده و حتی نسبت به سایر بازیکنان تیم هم تجربه کمتری دارد. قطعا شرایط سخت است و از طرفی آموزشی هم که به دروازه‌بان‌ها داده می‌شود، جالب نیست. من هفته قبل که در کلاس مربیگری A بودم با آقای جباری صحبت و خواهش کردم که از کشورهایی مثل آلمان و سوئیس مدرس‌هایی بیاورد که نگاه مربیان دروازه‌بانی تغییر کند. این امکان در سال ۹۵ برای من در آکادمی کیا فراهم شد و آقای مهدوی‌کیا سرمربی دروازه‌بانی هامبورگ را که به عملکرد تمام مربی گلرهای این تیم نظارت دارد، برای یک دوره ۱۰-۱۲ روزه به ایران آورد و من هم در این دوره شرکت کردم. قطعا مربیانی در کشور داریم که پتانسیل بالایی برای یادگیری دارند و فدراسیون باید امکان آموزش آنها را فراهم کند. من در این سال‌ها در تورنمنت‌های مختلفی همراه آکادمی کیا بودم و مربیان آلمانی را دیدم و می‌دانم نگاه و نگرش متفاوتی در بین آنها وجود دارد.

* آموزش‌هایی که مربیان ایرانی به بازیکنان می‌دهند چه تفاوتی دارد و چه اشتباه‌هایی در کشور ما صورت می‌گیرد؟
ما مربیانی داریم که از امید تا نونهالان را خودش آموزش می‌دهد، مربیانی داریم که تمرینات تیم بزرگسالان را در بخش‌های دیگر هم استفاده می‌کند. من در تمام رده‌های سنی کار کرده‌ام و می‌دانم با توجه به پتانسیلی که در ایران وجود دارد ما می‌توانیم با آموزش به مربیان، پیشرفت زیادی داشته باشیم. اگر مربیان آموزش درستی دیده باشند شاگردانی بیرون می‌دهند تا برای تیم امید گزینه‌های بسیار زیادی داشته باشیم نه اینکه مجبور باشیم از بین بازیکنانی که بازی نمی‌کنند، انتخاب کنیم. البته افرادی هستند که آموزش درست می‌دهند اما اولین چیزی که اهمیت دارد این است که شما تکنیک درست را به دروازه‌بان یاد بدهید؛ اینکه بخواهیم اینستاگرامی باشیم، شو بازی کنیم و فقط شیرجه زدن را یاد بدهیم کافی نیست. برای مثال در دروازه‌بانیِ روز دنیا، بازی با پا بسیار مهم است اما با شرایط روز دنیا فاصله داریم؛ همه فکر می‌کنند بازی با پا، ضربه زدن و کارهای معمولی است اما شما شرایط علیرضا بیرانوند را ببینید که با توجه به اینکه چند سال خارج از ایران بازی کرده، چقدر با اعتماد به نفس با پا بازی می‌کند. اگر علیرضا بیرانوند در کشوری مثل آلمان بود در سطح نویر بود اما به‌خاطر بحث آموزشی ما این‌طور نیست. البته باز هم تاکید می‌کنم مقصر مربیان نیستند و فدراسیون باید امکانات را فراهم کند. من از آقا مهدی و آقا هادی تشکر می‌کنم که چنین شرایطی را فراهم کردند که این دوره‌ها را ببینم.

* یک دروازه‌بان خوب و موفق چه مشخصه‌هایی دارد؟
اولین مشخصه این است که یک مربی خوب داشته باشد؛ باشگاه‌ها برای جذب یک دروازه‌بان خارجی n دلار هزینه می‌کنند در صورتی‌که با یک‌دهم آن مبلغ می‌توانند برای مربی دروازه‌بان‌های خودشان یک مدرس بیاورند تا ببینند چه اتفاقی می‌افتد. جدا از بحث آموزش، شرایط فیزیکی دروازه‌بان، بازی با پا، مشارکت در بازیسازی، توانایی خارج کردن تیم از پرس، کمک به خط دفاعی، اعتماد به نفس بالا، ارتباط کلامی و قدرت رهبری بالا از مشخصه‌های خوب یک دروازه‌بان است. در بخش قدرت رهبری مرحوم ناصر حجازی و آقای عابدزاده سرآمد بودند و در چند سال اخیر هم علیرضا بیرانوند با آرامش در دروازه حضور داشته و به بازیکنان روحیه می‌دهد.

* در سال‌های اخیر دروازه‌بان‌هایی مثل علیرضا بیرانوند و پیام نيازمند لژیونر شدند اما امسال به لیگ ایران برگشتند؛ فکر می‌کنید دلیل این مسئله چه بود؟
دو دلیل دارد؛ دلیل اول و مهمتر اختلاف تکنیکی ایران و کشوری که این بازیکنان در آن حضور داشتند؛ که اگر وجود نداشت دروازه‌بان‌های ما می‌توانستند بیشتر در اروپا بازی کنند و دلیل دوم اینکه در سال جام جهانی هستیم و وقتی به یک دروازه‌بان، بازی نرسد شانس حضور در ترکیب تیم ملی را از دست می‌دهد.

* آینده دروازه‌بانی را در فوتبال ایران چطور ارزیابی می‌کنید؟ در حال حاضر دوره پرستاره‌ای را در این پست داریم اما شاید برای جام جهانی ۲۰۲۶ شرایط تغییر کند. آیا دروازه‌بان های امید در حد رقابت و جانشینی این بازیکنان هستند؟
کسی که در پست دروازه‌بانی بازی می‌کند می‌داند ممکن است 10 سال به این پست نرسد اما زمانی که برسد، می‌تواند با عملکرد خوب 10 سال جایگاه خودش را حفظ کند. آقای بیرانوند، آقای عابدزاده، آقای حسینی که تکنیک خوبی دارد، آقای نیازمند شرایط خوبی دارند و کار برای گلرهای جوان راحت نیست؛ با این نحوه آموزش و اینکه فضایی هم برای دروازه‌بان‌های جوان وجود ندارد، شاید فقط یکی، دو نفر بتوانند وارد رقابت با این عزیزان بشوند.

* می‌توانید اسم ببرید؟
به دو دلیل نام نمی‌برم؛ یکی اینکه انگیزه از نفرات دیگر گرفته نشود و دلیل دیگر اینکه غرور سراغ این بازیکنان نیاید.

* در خصوص دروازه‌بان های تیم بزرگسالان فکر می‌کنید کدام بازیکن شرایط بهتری دارد؟
شرایط ملی متفاوت است؛ در تیم ملی ارتباط یک دروازه‌بان با تیم، اعتماد دفاع‌ها به دروازه‌بان و ... باعث می‌شود سرمربی دروازه‌بان اول خود را انتخاب کند. اما در مجموع زمانی که سه دروازه‌بان از بین تمام دروازه‌بان‌های ایران در تیم ملی هستند، قطعا بهترین‌ها هستند.

* به‌عنوان کسی که مربی دروازه‌بانی بوده‌اید، فکر می‌کنید دروازه‌بان‌های ایرانی چه ایراد بزرگی دارند؟
پیش از دروازه‌بان‌ها، اولین ایراد به کمیته آموزش وارد است که کلاس‌های لازم را برای مربیان برگزار نمی‌کند؛ اگر دروازه‌بان‌ها ایرادی دارند، این مشکل، از منِ مربی آغاز می‌شود. اما اگر بخواهم به ایراد دروازه‌بان‌ها اشاره کنم، بزرگترین مشکل، بازی با پا و بازیسازی است. در فوتبال روز دنیا، دروازه‌بان فقط روی خط دروازه نیست و دفاع خودش را جمع می‌کند اما متاسفانه ما اختلاف تکنیکی زیادی با سطح اول دنیا داریم که دلیل آن فراهم نشدن بستر برای مربی‌ها از طرف کمیته آموزش است. اینکه ما به دوره دروازه‌بانی سطح یکی که AFC برگزار می‌کند اکتفا کنیم و از دوره دانش افزایی غافل شویم، ما را عقب می‌اندازد. من این قول را می‌دهم که اگر کسی در این زمینه سرمایه‌گذاری کند می‌تواند بعد از ۷ سال یک برگشت مالی فوق‌العاده برای فوتبال ایران داشته باشد. ما اگر می‌خواهیم دروازه‌بان‌های خوبی داشته باشیم، باید مربیان خوبی آموزش بدهیم. من حدود ۱۲ سال است مربیگری را آغاز کرده‌ام اما پیش از اینکه آقا مهدی و آقا هادی بستر را برای حضور من کنار مربیان آلمانی فراهم کنند، نگاه و طرز آموزش متفاوتی داشتم. اگر کمیته آموزش یا باشگاه‌های سرمایه‌دار روی این موضوع سرمایه‌گذاری کنند، قطعا ضرر نمی‌کنند.

* شما می‌گویید باشگاه‌ها مدرس بیاورند اما باشگاه‌های ما به جای این کار، مربی گلر خارجی استخدام می‌کنند که در کوتاه‌مدت نتیجه بگیرند.
ما همیشه مسیر ساده را کج می‌رویم. برای مثال من سوال می‌کنم که آیا کار سختی بود زمانی که کی‌روش در ایران بود با او قراردادی ببندند که به مربیان تیم‌های ملی پایه آموزش بدهند؟ چرا این کار انجام نشد؟ حضور مربیان خارجی خوب است اما مقطعی است و کار مقطعی به درد ما نمی‌خورد. ما باید یاد بگیریم به دروازه‌بان ۱۱ ساله چطور آموزش بدهیم؛ ما اگر بتوانیم در سنین پایین به بازیکنان آموزش بدهیم در تیم‌های ملی هم رقابت ایجاد می‌شود. باید شرایطی مهیا شود که هیئت‌های فوتبال مربی‌های شاخص خود را معرفی کنند و آموزش ببینند و به بقیه مربی‌ها هم آموزش بدهند تا پنج سال بعد بتوانیم مربی هم صادر کنیم. مربی‌های ما توانایی زیادی دارند اما بستر را برای آنها فراهم نمی‌کنیم. متاسفانه یکی از ایرادها هم این است که همه به دنبال مدرک هستند؛ اگر بگوییم دوره دانش افزایی n تومان است همه می‌گویند وقتی مدرک هم ندارد، چه خبر است؟ در صورتی‌که شما وقتی کاری را یاد می‌گیری می‌توانی چند برابر پول دربیاوری و به جامعه هم خدمت کنی و بازیکنانی پرورش بدهی که چند سال بعد تو را بالا بکشند. من به لطف آقای مهدوی‌کیا همه این مراحل را تجربه کردم و می‌دانم با توجه به اینکه مربیانی با پتانسیل بسیار بالاتر از من در ایران حضور دارند، آموزش می‌تواند چقدر تاثیرگذار باشد.

* شما بارها به تفاوت سطح گلری ایران با اروپا اشاره کردید اما اگر بخواهید ایران را با سایر کشورهای آسیایی مقایسه کنید چه نظری دارید؟
ما همیشه خودمان را با آسیا مقایسه کرده‌ایم که الان به این شرایط رسیده‌ایم؛ پتانسیل ما با آسیا متفاوت است و تعداد لژیونرهای ما هم گویای همین مسئله است. وقتی ما این توانایی و استعداد را داریم چرا باید خودمان را با آسیا مقایسه کنیم؟ من هیچ‌وقت به این موضوع فکر نمی‌کنم و دوست ندارم خودمان را با آسیا مقایسه کنیم؛ ما با توجه به پتانسیلی که داریم می‌توانیم به کل آسیا و بخشی از اروپا دروازه‌بان بدهیم. اگر‌ توجه کنید باشگاه‌های بزرگ دنیا به سمتی می‌روند که از کشورهای آفریقایی دروازه‌بان بگیرند چون سبک فیزیک‌شان به درد آن پست می‌خورد. ما در شهرکرد، لرستان، قزوین، خوزستان و شمال کشور استعدادهای بسیار خوب با فیزیک مناسب دروازه‌بانی داریم اما مشکل آموزش است.

* از نظر بدنسازی شرایط برای دروازه‌بان‌ها چطور است؟ مثل سایر بازیکنان؟
بحث بدنسازی کاملا جداست و شما در هر کلاس مربیگری‌ای شرکت کنید، بخشی را به بدنسازی اختصاص می‌دهند. تمرینات بدنسازی دروازه‌بانی با توپ است اما اینکه یک مربی ۲۰ ضربه متوالی بزند فقط در فوتبال ایران است. در آلمان، لهستان و ... نهایت چهار ست دروازه‌بان این کار را انجام می‌دهد. دروازه‌بانی فشار خیلی زیاد و زمین خوردن‌های وحشتناک دارد؛ اینکه یک دروازه‌بان ۱۵ شیرجه پشت سر هم برود اصلا جالب نیست‌. من به‌عنوان مربی همیشه سعی می‌کنم با مربی بدنساز هماهنگ باشم و مشورت بگیرم. بدنسازی دروازه‌بان تا یک جایی با بدنسازی تیم مشترک است اما در مقطعی جدا می‌شود چون کارها متفاوت است.

* پرسپولیس ننکا را به‌عنوان مربی دروازه‌بان استخدام کرده و شنیده می‌شود ایشان با یک اپلیکیشن جزئیات شرایط و زندگی دروازه‌بان‌ها و حتی ساعت خواب آنها را زیر نظر دارد. شما هم چنین کاری انجام می‌دهید؟
باشگاه‌هایی مثل پرسپولیس و استقلال به دنبال بهترین‌ها و پیشرفت هستند؛ متاسفانه ما از این اپلیکیشن استفاده نمی‌کنیم چون هنوز به آن حدِ حرفه‌ای نرسیده‌ایم که چنین اپلیکیشنی را در اختیار داشته باشیم. در تیم ملی امید که همه‌چیز زیر نظر سرپرست انجام می‌شود و در آکادمی هم با قوانین پیش می‌رویم و اگر کسی رعایت نکند جریمه می‌شود که خدا را شکر مشکل زیادی هم نداشته‌ایم.

* پس از نظر شما زیر نظر داشتن زندگی یک دروازه‌بان اقدام مثبتی است؟
در تمام کلاس‌های مربیگری استفاده از ابزاری که به پیشرفت بازیکن کمک کند، یک امتیاز مثبت است. این اتفاق هم یک امتیاز مثبت است؛ شاید در فرهنگ ما بگویند مگر پلیس بازی است؟ اما شما پولی می‌گیرید که در بقیه مشاغل کسی نمی‌گیرد پس باید کاری متفاوت انجام بدهید. در نهایت هم اگر کسی حرفه‌ای فکر کند به نفع خودش است. اگر من حرفه‌ای هستم چه کسی چک کند و چه نکند، ۱۰ شب می‌خوابم. در کشورهای حرفه‌ای جریمه‌های وحشتناکی برای مواردی مثل یک دقیقه دیر حاضر شدن در تمرین در نظر گرفته می‌شود. شاید این اپلیکیشن هم الان برای بسیاری عجیب باشد اما قطعا آقای ننکا نتیجه مثبتی دیده‌اند که استفاده می‌کنند و وقتی هم در سال‌های آینده مربیان ببینند جواب می‌دهد، استفاده می‌کنند.