آنالیز: پرسپولیس؛ تیمی که بی‌رحم نیست

به گزارش ورزش سه ، از هفته‌ی هفدهم رقابت‌ها، پرسپولیس در حالی مهمان شاگردان مهدی رحمتی در ورزشگاه امام رضا بود که بعد از ۶ ماه، عیسی آل‌کثیر را روی نیمکت خود می‌دید، اما سیامک نعمتی را در اختیار نداشت و یحیی گل‌محمدی ترجیح داده بود به امیری و نوراللهی، دو ملی‌پوش دیگر پرسپولیس هم استراحت بدهد. سرخ‌ها با آرایش ۲-۴-۴ خطی همیشگیشان پای به این میدان گذاشتند و کمال کامیابی‌نیا در مرکز خط هافبک کنار میلاد سرلک قرار گرفته بود، ترابی و پهلوان در دو سمت خط هافبک حضور داشتند و زوج عالیشاه-مغانلو هم در رأس خط حمله تست شده بود. پرسپولیس به هنگام دفاع هم با همین آرایش و به شکل «High press» دفاع می‌کرد. ( تصویر ۱)

تصویر ۱: آرایش ۲-۴-۴ پرسپولیس هنگام دفاع

آن سوی میدان، مهدی رحمتی که در این فصل آرایش‌های متفاوتی را امتحان کرده، تیمش را با آرایش ۱-۳-۲-۴ به میدان فرستاده بود؛ میلاد فراهانی درون دروازه، وکیا، معصومی، یزدان‌دوست و نعمتی ۴ مدافع، فلاحیان و کریمی زوج هافبک دفاعی، بایرامی در راست و فرامرزی در سمت چپ خط هافبک، صادقی در پست ۱۰ و قاسمی‌نژاد هم به عنوان تک مهاجم. پدیده در ۳۰ دقیقه‌ی ابتدایی با آرایش ۲-۴-۴ «low- block» یا «Mid-block» دفاع می‌کرد و صادق صادقی به خط اول دفاعی مشهدی‌ها در کنار امین قاسمی‌نژاد اضافه می‌شد( تصویر دوم)، اما از دقیقه‌ی ۳۰ به بعد آرایش آن‌ها به ۱-۵-۴ «Low-block» تغییر یافت.( تصویر سوم)

تصویر ۲: آرایش ۲-۴-۴ پدیده به هنگام دفاع قبل از دقیقه‌ی ۳۰

تصویر ۳: آرایش ۱-۵-۴ پدیده به هنگام دفاع بعد از دقیقه‌ی ۳۰

پرسپولیس و استفاده از یک حربه‌ی تکراری در خلق موقعیت
همان‌طور که در آنالیز‌های گذشته هم اشاره شد، یکی از حربه‌های پرسپولیس یحیی برای خلق موقعیت در این فصل، ایجاد برتری عددی در یکی از جناحین با اضافه شدن یکی از دو هافبک دفاعی و یکی از دو مهاجم، به منظور استفاده از نیم‌فضا‌هاست. پرسپولیس در نیمه‌ی اول این مسابقه هم توانست دو موقعیت بسیار جدی را از همین طریق خلق کند. در یکی از صحنه‌ها، این امید عالیشاه است که نیم‌فضای راست را مورد حمله قرار می‌دهد و در صحنه‌ی دیگر کمال کامیابی‌نیا. ضعف‌ هافبک‌های دفاعی پدیده در «mark» کردن مهاجم یا هافبک دفاعی پرسپولیس و عدم پوشش نیم‌فضا توسط آن‌ها، در شکل‌گیری این دو موقعیت بسیار مؤثر است.( تصویر ۴ و ۵)

تصویر ۴: حضور مدافع و هافبک راست پرسپولیس در جناح راست و باز کردن دفاع پدیده، فرار امید عالیشاه به نیم‌فضای راست، عدم حمایت توسط هافبک‌های دفاعی پدیده

تصویر ۵: شکل‌گیری موقعیت ۳ به ۳ در جناح راست، اضافه شدن کامیابی‌نیا از جناح راست به نیم‌فضا، یارگیری ضعیف هافبک دفاعی پدیده

پرسینگ شدید پرسپولیس؛ مزایا و معایب
پرسپولیس در کنار فولاد دو مورد از بهترین تیم‌های این فصل در پیاده کردن پرسینگ شدید از جلوی زمین هستند. در این مسابقه هم در دقایق زیادی از مسابقه پرسپولیس با ۵ یا ۶ بازیکن( عالیشاه، مغانلو، پهلوان، ترابی، سرلک و کامیابی‌نیا) دروازه‌بان، دو مدافع میانی و دو هافبک دفاعی پدیده را پرس می‌کرد. در بسیاری از موارد هم سرخ‌ها در اجرای پرسینگ خود موفق ظاهر شدند؛ مطابق آمار سایت «یازده»، پرسپولیس در این بازی ۱۴ بار در نیمه‌ی زمین حریف، تکل و قطع توپ موفق داشت. 

هم‌چنین پرس شدیدی که مغانلو و عالیشاه از جلو روی دو مدافع میانی پدیده می‌گذاشتند، میلاد فراهانی را مجبور می‌کرد اغلب شروع مجدد‌ها را بلند بزند( ۲۰ شروع مجدد بلند). ( تصویر ۶) اما مشکل پرسپولیس در این بازی، در معدود صحنه‌هایی بود که بازیکنان پدیده می‌توانستند با پاس‌کاری در نیمه‌ی خودی پرس پرسپولیس را بشکنند یا بعد از ارسال چند پاس بی‌اثر در عرض، توپ را به دروازه‌بان بسپارند و بعد او ( یا در مواردی مدافعان میانی) زیر توپ بزنند.

تصویر ۶: پرسینگ شدید پرسپولیس از جلوی زمین با ۶ نفر. فراهانی در نهایت در این صحنه مجبور به بلند کردن توپ می‌شود.

 در چنین مواردی، بازیکنان پرسپولیس با سرعت اندکی به نیمه‌ی زمین خودی بازمی‌گشتند و نمی‌توانستند از حالت «High-press»، به وضعیت تشکیل یک یونیت دفاعی مستحکم بروند. در نتیجه یا فاصله‌ی زیادی بین خطوط سرخ‌ها ایجاد می‌شد یا فضای مناسبی پشت شیری و آقایی برای مشهدی‌ها به دست می‌آمد. گل پدیده هم بعد از ارسال چند پاس متوالی در نیمه‌ی زمین خودی و شکستن پرسینگ پرسپولیس به دست آمد.( تصویر  ۷، ۸، ۹ و ۱۰)

تصویر ۷: پرسینگ ناموفق پرسپولیس با ۵ نفر در زمین پدیده

تصویر ۸: فرار علی نعمتی( ادامه‌ی تصویر قبلی) از جناح چپ و جا ماندن بازیکنان پرسپولیس

تصویر ۹: پرسینگ پرسپولیس با ۶ نفر در نیمه‌ی زمین حریف

تصویر ۱۰: ( ادامه‌ی تصویر قبلی) بازگشت کند بازیکنان پرسپولیس به فاز دفاع و ایجاد فضای زیاد بین خط دفاع و هافبک. در ادامه‌ی همین صحنه دروازه‌ی پرسپولیس باز می‌شود.

راهکار پرسپولیس برای مقابله با دفاع عمیق پدیده
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، پدیده از دقیقه‌ی ۳۰ به بعد با آرایش ۱-۵-۴ «Low block» دفاع می‌کرد؛ در نتیجه فاصله‌ی بین خط دفاع و هافبک این تیم بسیار کاهش یافت و عملاً فرصتی برای بازیکنان خلاق پرسپولیس در منطقه‌ی ۱۴ ایجاد نمی‌شد. این اولین باری نبود که پرسپولیس یحیی در طول این فصل با چنین وضعیتی مواجه می‌شود. در نیم‌فصل اول و در زمان حضور بشار، او‌ بود که تا مرکز زمین عقب می‌آمد تا در فاز دوم بازی‌سازی از مدافعان میانی توپ دریافت کند، سپس یک پاس چیپ را به فضای پشت مدافعان میانی ارسال کند. بعد از جدایی او، این وظیفه به احسان پهلوان سپرده شد و با اضافه شدن امید عالیشاه به ترکیب اصلی، او هم تا حدی این کار را انجام می‌داد. حال و با حضور ترابی، پرسپولیس می‌تواند از توان هر سه‌ی این نفرات برای ارسال پاس چیپ به پشت مدافعان استفاده کند تا در بازی‌هایی این چنین که با دفاع عمیق روبه‌رو می‌شود، گره‌ی کار را باز کند.( تصویر ۱۱)

تصویر ۱۱: دفاع عمیق پدیده باعث شده فضایی جلوی مدافعان این تیم ایجاد نشود، در نتیجه ترابی یک پاس چیپ را پشت مدافعان برای مغانلو ارسال می‌کند اما بی‌دقتی مغانلو و در ادامه ضربه‌ی ناباورانه‌ی عبدی مانع گل‌زنی پرسپولیس می‌شود.

امید عالیشاه؛ تولد یک ۹ کاذب !
امید عالیشاه پس از سال‌ها فراز و فرود در ترکیب سرخ‌ها، در حال سپری کردن درخشان‌ترین فصل خود در تیم پرسپولیس است. بخت و اقبال از جایی با امید هم‌راه شد که گل‌محمدی بعد از نا‌امیدی از عمل‌کرد مهاجمانی چون عبدی، رمضانی و مهدی‌‌خانی، تصمیم گرفت از زوج عالیشاه-امیری در خط حمله استفاده کند. دو بازیکنی که پست تخصصی هیچ کدامشان مهاجم نوک نیست، اما برنامه‌ی یحیی برای این دو بازیکن، سپردن پست ۹ کاذب به هر دوی این بازیکنان بود؛ به واقع گل‌محمدی تصمیم گرفت از یک آرایش ۲-۴-۴ «Double false 9» استفاده کند. چیزی که پیش‌تر مشابه آن را در دورتموند لوسین فاوره و در منچسترسیتی این فصل پپ گواردیولا دیده بودیم. تصمیم یحیی کاملاً جواب داد و عالیشاه و امیری توانستند نقش خود را به عنوان یک ۹ کاذب به خوبی ایفا کنند و بیش‌تر از آن که در محوطه‌ی جریمه حضور داشته باشند، تا مرکز زمین عقب می‌آمدند تا در فاز دوم بازی‌سازی کمک کنند. در دیدار با پدیده و در غیاب امیری، عالیشاه تنها ۹ کاذب تیم بود و توانست حضور فعالی در نقاط مختلف زمین و طراحی حملات سرخ‌ها داشته باشد.( تصویر ۱۲ و ۱۳)

تصویر ۱۲: عقب‌ آمدن امید عالیشاه تا مرکز زمین و اجرای درست نقش ۹ کاذب

تصویر ۱۳: هیت‌مپ امید عالیشاه در بازی با پدیده( از راست به چپ)، نشان از حضور فعال او در نقاط مختلف نیمه‌ی زمین حریف دارد.

پرسپولیس در روزی دو امتیاز حساس را در مشهد از دست داد که با ثبت ۲۱ شوت و خلق ۸ شانس گل، عمل‌کرد خوبی در بحث طراحی حملات داشت، اما بی‌دقتی هافبک‌ها و مهاجمان پرسپولیس در زدن ضربات نهایی از یک سو و انتقال کند کل تیم به فاز دفاع به رقم خوردن این تساوی کمک کرد. پدیده هم بازی قابل قبولی ارائه داد و نشان داد در انتقال از فاز دفاع به حمله تیم سریعی است و می‌تواند در ضد‌حملات و حملات سریع یقه‌ی تیم‌های بزرگ را بگیرد.

علی کمانگری
منبع داده‌های آماری و هیت‌مپ:  یازده