فوت و فن؛ جزئیات تاکتیکی انتقام فرهاد از نکونام

برای شروع سومین دوره‌ی فعالیت در استقلال، احتمالاً فولاد نکونام‌ می‌توانست یکی از سخت‌ترین قرعه‌‌های‌ ممکن برای فرهاد مجیدی باشد، اما شاگردان او توانستند به لطف پنالتی ارسلان مطهری از یک نبرد نزدیک پیروز خارج شوند.

استقلال به هنگام دفاع

مجیدی و کادرش، با توجه به فرصت بسیار کوتاه آماده‌سازیشان برای این بازی، تصمیم گرفتند آرایش استقلال را نسبت به دیدار با نساجی تغییر ندهند و تیم را با ۱-۳-۲-۴ راهی میدان کنند. اما از حیث نفرات، مظاهری جای حسینی را درون قفس توری گرفته بود و یزدانی، رضاوند و موسوی هم به ترتیب جایگزین مرادمند، باقری و مرادی شده بودند. استقلال به هنگام دفاع در نیمه‌ی اول، همانند بازی با مس، به صورت ۲-۴-۴ دفاع می‌کرد، با این تفاوت که دیگر خبری از پرسینگ از جلوی زمین تیم فکری نبود و آبی‌ها سعی داشتند به‌صورت «mid-press» دفاع کنند. (تصویر ۱)

تصویر ۱: آرایش ۲-۴-۴ استقلال به هنگام دفاع در نیمه‌ی اول. فاصله‌ی زیاد بین خط اول و‌ دوم دفاع استقلال در کنار پرس نامؤثر دیاباته و اسماعیلی، باعث شده آغاسی بتواند به‌راحتی با یک پاس میری را در منطقه‌ی ۱۱ صاحب توپ کند و فولاد به فاز دوم بازی‌سازی برود.

روشی که البته به خوبی از عهده‌ی اجرایش برنیامدند، زیرا هم فاصله‌ی بسیار زیادی بین خط اول پرس استقلال( دیاباته-اسماعیلی) و خط دوم پرس( غفوری-رضاوند-ریگی-قایدی) وجود داشت و هم دو نفر خط اول پرس استقلال به اندازه‌ی کافی در پرس‌های خود «aggressive» نبودند.( تصویر ۲)

تصویر ۲: آزادی میری در منطقه‌ی 11

البته ایده‌ی تغییر استراتژی استقلال از High-press به Mid-press و عقب نگه داشتن ریگی و رضاوند شاید روی کاغذ درست به‌نظر می‌رسید، زیرا استقلال این فصل بسیار از فضای جلوی مدافعانش( منطقه ۱۴) آسیب دیده که طبیعتاً عقب نگه داشتن هم‌زمان ریگی و رضاوند مانع از این اتفاق می‌شد. اما می‌شد برای کم‌تر کردن فاصله‌ی خط اول و دوم پرس، دیاباته و اسماعیلی( با توجه به عدم پرسینگ مؤثرشان) کمی از عقب‌تر پرس کنند یا قایدی و وریا کمی به مرکز متمایل شوند و هافبک‌های دفاعی فولاد( میری و آبشک) را «mark» کنند، اما هیچ یک از این دو اتفاق در نیمه‌ی اول نیفتاد تا اغلب اوقات محمد میری به راحتی در منطقه‌ی ۱۱( فضای بین مهاجمان و هافبک‌های استقلال) صاحب توپ شده و فولاد را در فاز دوم بازی‌سازی پیش ببرد. دادن چنین فضایی به میری باعث می‌شد او روی به انجام کاری آورد که در آن تخصص دارد؛ ارسال پاس‌های قطری. میری چندین بار در نیمه‌ی اول توانست با پاس‌های خود مدافعان کناری فولاد را در جناحین آزاد کند.( تصویر ۳ و ۴)

تصویر ۳: پاس قطری دیدنی میری

تصویر ۴: حیدریه با این پاس در جناح چپ آزاد می‌شود.

شیوه‌ی ساخت بازی استقلال و پرسینگ فولاد

واقعیت آن است که ساخت بازی از عقب زمین مقابل تیم فولاد-بهترین تیم این فصل لیگ در بحث پرسینگ- یکی از سخت‌ترین کار‌هاست و شما احتمالاً مجبور خواهید شد حداقل چند باری بلند کردن توپ از عقب زمین را به پاس‌کاری‌های کوتاه ترجیح دهید. استقلال در فاز یک بازی‌سازی خود، با اضافه شدن ریگی به فضای میان دانشگر-یزدانی، یک عرض سه نفره را تشکیل می‌دا‌د. حضور ریگی میان دو مدافع میانی باعث می‌شد این دو‌مدافع باز شوند، در نتیجه موسوی و نادری، دو‌مدافع کناری استقلال، فرصت پیدا می‌کردند در نیمه‌ی زمین فولاد بالا بروند. آن سوی مقابل، دو الگوی پرسینگ برای فولاد وجود داشت؛ در حالت اول، آن‌ها تنها با پریرا و پاتوسی خط اول پرس‌ خود را تشکیل می‌دادند، در این صورت آبشک و میری در مرکز زمین، رضاوند و اسماعیلی را mark می‌کردند و با وجود این که استقلال در فاز اول بازی‌سازی خود برتری عددی ۳ به ۲ را با اضافه شدن ریگی مقابل پاتوسی-پریرا به دست می‌آورد، اما نمی‌توانست توپ را در فاز دوم بازی‌سازی به رضاوند و اسماعیلی انتقال دهد.( تصویر ۵)

تصویر ۵: تشکیل عرض سه‌نفره استقلال به هنگام بازی‌سازی از عقب زمین با محوریت ریگی. در این صحنه خط اول پرس فولاد تنها از دو نفر( پاتوسی و پریرا) تشکیل شده، در نتیجه استقلال برتری عددی ۳ به ۲ دارد. اما کمی جلوتر، هم رضاوند و هم اسماعیلی توسط دو هافبک دفاعی فولاد «Mark» شده‌اند و آبی‌ها نمی‌توانند به فاز دوم بازی‌سازی بروند.

اما در حالت دوم، آبشک هم به خط اول پرس فولاد در کنار پریرا و پاتوسی اضافه می‌شد و عملاً برتری عددی استقلال در فاز اول بازی‌سازی هم از بین می‌رفت. ( تصویر ۶)

تصویر ۶: آبشک به خط اول پرس فولاد اضافه شده و دیگر برتری عددی ۳ به ۲ هم برای استقلال وجود ندارد. پس آبی‌ها در همان فاز اول بازی‌سازی هم دچار مشکل می‌شوند و مظاهری چاره‌ای جز بلند کردن توپ ندارد.

در چنین شرایطی رشید مظاهری ترجیح می‌داد ضربه‌ی شروع مجدد را بلند بزند.( او در این بازی ۷ ضربه‌ی شروع مجدد بلند داشت، در حالی که این عدد با توجه به عدم پرسینگ استقلال از جلوی زمین، برای محسن فروزان ۳ عدد بود) وقتی آبشک به خط اول پرس فولاد اضافه می‌شد، با عقب‌تر آمدن اسماعیلی و قرار گرفتن او کنار رضاوند، استقلال صاحب برتری عددی ۲ به ۱ در مرکز زمین مقابل میری می‌شد. اما دو بال کناری فولاد، احمدزاده و انصاری، برای برهم زدن این برتری عددی وظیفه داشتند هنگام حضور آبشک جلوی زمین، جای او را در مرکز زمین کنار میری پر کنند تا عملاً باز هم هر دو نفر رضاوند و اسماعیلی mark بمانند. ( ۱۰ کنش دفاعی برای احمدزاده و ۷ کنش دفاعی برای انصاری)( تصویر ۷)

تصویر ۷: بعد از بلند کردن توپ توسط مظاهری، آبشک به سرعت به عقب برمی‌گردد تا در تصاحب توپ دوم به فولاد کمک کند.( فولاد ۲۰ بار توپ‌های دوم را برد و استقلال ۱۸ بار)هم‌چنین شاهد هستیم که احمد‌زاده به مرکز زمین متمایل شده تا در کنار میری، مراقب اسماعیلی ‌و رضاوند باشند. به‌واقع در این صحنه، احمدزاده جای خالی آبشکی را پر کرده که به خط اول پرس فولاد پیوسته بود و این گونه نمی‌گذارد اسماعیلی-رضاوند برابر میری برتری عددی داشته باشند.

استقلال چگونه در ۱ ساعت اول موقعیت خلق کرد؟

زمانی که فولاد از جلوی زمین با دو نفر پرس می‌کرد، در فاز اول بازی‌سازی برتری عددی ۳ به ۲ برای استقلال پیش می‌آمد. در این حالت، قایدی تصمیم می‌گرفت به جای حضور در گوش چپ، به مرکز زمین متمایل شده و پشت دو هافبک دفاعی فولاد( که با رضاوند و اسماعیلی mark کرده‌اند) صاحب توپ شود. ایده‌ای که روی کاغذ کاملاً درست به نظر می‌رسید؛ زیرا با بالا آمدن نادری از چپ و موسوی از راست، عملاً دیگر نیازی به حضور وریا یا قایدی در گوش راست و چپ نبود. اما در چنین وضعیتی، استقلال نیاز به مدافعان میانی و یک مسعود ریگی داشت که توانایی بالایی در ارسال پاس‌های طولی داشته باشند تا مستقیم استقلال را از فاز اول به سوم بازی‌سازی انتقال دهند. متاسفانه در فوتبال ایران مدافعان میانی که توانایی چنین کاری داشته باشند، بسیار محدودند و در مورد مسعود ریگی هم باید گفت سبک بازی او بسیار محتاطانه است و کم‌تر می‌تواند اصطلاحاً پاس‌های پرس‌شکن ارسال کند.( در این مسابقه هم از ۴۹ پاس ریگی، تنها ۱۵ عدد رو به جلو بودند) با این حال در یک صحنه، پاس طولی عالی یزدانی به قایدی پایه‌گذار موقعیت گل جدی استقلال در نیمه‌ی اول شد.( تصویر ۸ و ۹)

تصویر ۸: برتری عددی استقلال در فاز اول بازی‌سازی. احمد‌زاده حواسش به نادری است، میری با حرکت بدون توپ اسماعیلی که در تصویر بعدی مشخص است به سمت چپ کشیده شده، پریرا دیر به یزدانی می‌رسد؛ پاس طولی یزدانی برای قایدی ارسال می‌شود.

تصویر ۹: قایدی به سمت دروازه حرکات‌ می‌کند، احمدزاده تازه نادری را رها کرده و به قایدی نخواهد رسید، اسماعیلی به چپ متمایل است و میری را به آن سمت کشانده است.

وقتی ورق در نیم ساعت آخر برگشت!

در نیم ساعت آخر، آرایش استقلال در هنگام دفاع از ۲-۴-۴ به ۱-۴-۱-۴ mid-press تغییر کرد.( تصویر ۱۰) دیاباته جلوتر از همه حضور داشت و پشت سر او، وریا، رضاوند، اسماعیلی و قایدی قرار می‌گرفتند و ریگی هم رأس عقب را شکل می‌داد. در این حالت رضاوند و اسماعیلی وظیفه داشتند آبشک و میری را mark کنند و ۴ نفر خط دوم پرس استقلال هم در فاصله‌ی خوبی نسبت به دیاباته قرار گرفتند؛ در نتیجه دیگر فضای کافی در منطقه‌ی ۱۱ در اختیار آبشک، میری و در ادامه نیک‌نفس وجود نداشت. آن سوی میدان، فولادی‌ها در نیم ساعت پایانی به صورت ۲-۴-۴ mid-press دفاع می‌کردند و دیگر خبری از High-press یا حضور سه بازیکن در خط اول پرس فولاد نبود. بنابراین آبی‌ها کمی راحت‌تر می‌توانستند از فاز یک به فاز دو بازی‌سازی منتقل شوند. بیایید به صحنه‌ای برگردیم که منجر به اعلام ضربه‌ی آزاد به سود استقلال و در ادامه هم اعلام پنالتی به سود این تیم می‌شود: ( تصویر ۱۱)

تصویر ۱۰: آرایش ۱-۴-۱-۴ استقلال هنگام دفاع در نیم‌ساعت پایانی

تصویر ۱۱: عرض سه‌نفره‌ی استقلال با ریگی تشکیل شده، فولاد هم هم‌چنان ۲-۴-۴ دفاع می‌کند. فاصله‌ی بین آبشک و رضاوند کمی بیش از حد معمول است.

باز هم استقلال با ریگی یک عرض ۳ نفره تشکیل داده و فولاد هم مشغول دفاع با آرایش ۲-۴-۴ است. همان‌طور که می‌بینید، برخلاف نیمه‌ی اول، خبری از پرسینگ شدید انصاری و پریرا( دو نفر اول خط دفاع) روی سه بازیکن عقب استقلال نیست. در مرکز زمین، احمدزاده به درستی با نادری عقب می‌آید، نیک‌نفس در فاصله‌ی خوبی نسبت به اسماعیلی قرار دارد، اما میان آبشک و رضاوند کمی فاصله است، این در حالیست که توپ در اختیار یزدانی است و در این صورت محتمل‌ترین گزینه‌ی پاس او، رضاوند خواهد بود.

در صحنه‌ی بعدی( تصویر ۱۲)، پاس یزدانی برای رضاوند ارسال شده، اما باز هم آبشک با او فاصله دارد، در نتیجه رضاوند یک پاس پشت مدافعان را برای قایدی ارسال می‌کند که مدافعان فولاد روی او خطا می‌کنند و بقیه‌ی ماجرا هم که مشخص است. یک لحظه غفلت در فشار گذاشتن روی بازیکن تیم حریف، به قیمت یک گل برای فولادی‌ها تمام می‌شود!

تصویر ۱۲: فاصله‌ی زیاد بین آبشک و رضاوند قبل از ارسال پاس توسط رضاوند

کادرفنی استقلال در اولین حضور خود روی نیمکت دو تعویض خوب و‌ یک تغییر آرایش به‌موقع را در نیمه‌ی دوم اعمال کرد تا نشان دهد حداقل آنالیز درستی در جریان مسابقه داشته است، اما ضعف استقلال در بازی‌سازی از عقب زمین و انتقال توپ از فاز اول به فاز دوم و سوم بازی‌سازی، کاملاً مشهود بود. مشکلی که مسلماً بیش از  دو جلسه‌ی تمرینی زیر نظر کادرفنی جدید برای رفع آن لازم است، اما نباید از یاد برد استقلال فرهاد در نیم‌فصل دوم سال گذشته هم عملاً در بحث بازی‌سازی از عقب زمین دچار مشکل بود و این باعث می‌شد مقابل تیم‌هایی با بلاک دفاعی بسیار عمیق، دچار مشکل شود. باید منتظر ماند و دید او، فراز کمالوند و صالح مصطفوی این فصل چه تدبیری برای این مسئله می‌اندیشند.

علی کمانگری