آنالیز: چرا استقلال مقابل سپاهان وا داد؟

به گزارش ورزش سه ، آخرین هفته‌ی نیم‌فصل اول لیگ برتر فوتبال ایران، جدالی بسیار حساس را در دل خود داشت که هر دو‌طرف این‌ جدال شانس کسب مقام قهرمانی نیم‌فصل را داشتند؛ سپاهان و استقلال در ورزشگاه نقش جهان.

این جدال در حالی پیگیری می‌شد که هر دو تیم، دو‌ مهاجم خارجی مطرحشان، کی‌روش استنلی و شیخ دیاباته را برای این بازی در اختیار نداشتند. محرم نویدکیا همانند بازی با ذوب‌آهن و برخلاف بقیه‌ی دیدار‌های این فصل، از آرایش ۱-۳-۲-۴ بهره می‌برد. جلال‌الدین علی محمدی‌ و محمد کریمی به عنوان «Double pivot» جلوی ۴ مدافع حضور داشتند و سروش رفیعی هم در پست ۱۰ و پشت سر تک مهاجم تیم، سجاد شهباززاده، قرار داشت. از نکات جالب ترکیب اولیه‌ی سپاهان، حضور دانیال اسماعیلی‌فر و امید‌ نورافکن، دو بازیکنی که بیشتر دوران حرفه‌ای خود را در پست هافبک سپری می‌کردند، در پست دفاع راست و چپ بود. 
استقلال هم مانند دو دیدار گذشته با آرایش ۲-۵-۳ به میدان آمده بود. مهدی مهدی‌پور و آرش رضاوند به عنوان Double pivot جلوی ۳ مدافع حضور داشتند و فرشید اسماعیلی هم جلو‌تر از این دو، پشت قایدی و مطهری بازی می‌کرد.

سپاهان چگونه پرس استقلال را بی‌اثر کرد؟
محرم نویدکیا برای فرار از زیر پرسینگ عناصر تهاجمی استقلال از جلوی زمین، بی‌هیچ ابایی به پیام نیازمند دستور ارسال پاس‌های بلند داده بود. مطابق آمار سایت «یازده»، نیازمند از ۴۱ پاس خود، ۲۴ تا را بلند ارسال کرد( در حالی که مظاهری تنها ۱۱ بار توپ‌ها را بلند ارسال کرد)، با این حال توانست از  ۴۱ پاس خود، ۲۹ تا را سالم به مقصد برساند تا نشان دهد دروازه‌بانی توانمند در کار با توپ است که این مسئله کمک شایانی به فلسفه‌ی مالکیتی نویدکیا خواهد کرد. 

همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره کرده بودیم، پرسینگ استقلال تمرکز بر بستن کانال‌های مرکزی و آزاد گذاشتن کانال‌های کناری دارد. این بازی هم از این قاعده مستثنی نبود. ( تصویر ۱)محرم می‌دانست که احتمالاً طبق همین پیش‌فرض، هنگام ساخت بازی یا «Build-up» تیمش، اگر موفق شود از طریق نیازمند یا دو هافبک دفاعی، توپ را به اسماعیلی‌فر یا نورافکن برساند، آن‌گاه زمان بیشتری برای کار با توپ‌ خواهد داشت. در نتیجه یکی از روش‌های مهم سپاهان هنگام ساخت بازی از عقب زمین، انتقال توپ به اسماعیلی‌فر و نورافکن و آن‌گاه ارسال پاس‌های قطری این دو‌ نفر برای وینگر سمت مخالف زمین بود.( تصاویر ۲،۳،۴،۵) اتفاقی که چندین‌بار به خلق موقعیت سپاهان کمک کرد.

تصویر ۱: پرسینگ استقلال از جلوی زمین: قایدی به سمت پورقاز حرکت‌ می‌کند، ارسلان آماده‌ی حمله به سمت نژاد‌مهدی( در تصویر نیفتاده) است، اسماعیلی با کریمی یارگیری کرده و رضاوند( در تصویر نیفتاده) هم با علی‌محمدی یارگیری می‌کند. پورقاز در چنین وضعی ترجیح می‌دهد رو به عقب با نیازمند کار کند، او هم توپ را بلند می‌کند.

تصویر ۲: پاس قطری دیدنی نورافکن

تصویر ۳: این پاس در موقعیتی عالی به حسینی می‌رسد.

تصویر ۴: تکرار پاس قطری نورافکن، این بار در سمت دیگر و توسط اسماعیلی‌فر

تصویر ۵: پاس اسماعیلی‌فر به محبی می‌رسد و دفاع استقلال که کاملاً باز می‌شود.

سپاهان در هنگام دفاع
علی‌‌رغم تغییر آرایش سپاهان از ۳-۳-۴ به ۱-۳-۲-۴ در دو دیدار اخیر، زردپوشان نقش جهان هم‌چنان به هنگام دفاع با آرایش ۱-۴-۱-۴ «Mid-press» دفاع می‌کردند؛ این یعنی بازیکنان سپاهان تمایلی برای پرسینگ تیم استقلال از جلوی زمین نداشتند و به راحتی به مدافعان میانی استقلال اجازه می‌دادند تا با توپ جلو بیایند. مشکل اما از جایی برای استقلال شروع می‌شد که آن‌ها به مرکز زمین نزدیک‌ می‌شدند؛ جایی که آرش رضاوند و مهدی مهدی‌پور، وظیفه داشتند در فاز دوم ساخت بازی و از منطقه‌ی ۱۱( فضای بین مهاجمان و هافبک‌‌های تیم حریف) حمله‌ی استقلال را طراحی کنند. اما این دو هافبک استقلال، در اکثر صحنه‌ها در میان ۴ هافبک‌ سپاهان آن‌چنان گرفتار می‌شدند که فرصت نفس کشیدن هم نداشتند. ( تصاویر ۶ و ۷ و ۸) برای این که درک بهتری از عدم کارایی رضاوند و مهدی‌پور در این بازی داشته باشید، بد نیست نگاهی به آمار پاس‌های روبه‌جلوی هافبک‌های میانی استقلال در این مسابقه در مقایسه با بازی نساجی بیندازیم؛ مطابق آمار یازده، مقابل تیم جلالی، که به‌صورت «Low-block» دفاع می‌کرد و فشاری به مدافعان و هافبک‌های استقلال از جلوی زمین‌ وارد نمی‌شد، مهدی مهدی‌پور ۴۸ و داریوش شجاعیان ۲۲ پاس رو به جلو ارسال کردند، اما در بازی با سپاهان، مهدی‌پور در ۵۹ دقیقه حضور خود تنها ۱۲ پاس رو به جلو و رضاوند هم تنها ۱۶ پاس رو به جلو ارسال کردند و هیچ کدامشان نتوانستند حتی یک پاس کلیدی بدهند!
 این آمار به ما می‌گوید دو هافبک میانی استقلال زیر فشار هافبک‌های سپاهان عملاً نتوانسته‌اند پاس‌های مؤثر کافی برای کمک به ساخت بازی استقلال ارسال کنند. 

تصویر ۶: آرایش ۱-۴-۱-۴ سپاهان در حالت دفاع؛ رفیعی و علی‌محمدی کاملاً مواظب مهدی‌پور و رضاوند هستند تا صاحب توپ نشوند.

تصویر ۷: آرایش ۱-۴-۱-۴ سپاهان در دفاع؛ مرادی و رضاوند، به عنوان دو هافبک دفاعی استقلال در نیم‌ساعت پایانی، کاملاً مهار شده‌اند.

تصویر ۸: لحظه‌ی اعلام خطا به سود سپاهان و در ادامه گل دوم سپاهان؛ رفیعی به سرعت از پشت می‌آید، توپ را از رضاوند می‌گیرد تا رضاوند مجبور به ارتکاب خطا شود.

سردرگمی استقلال در مرکز زمین

با وجود اتمام یک نیم‌فصل کامل، محمود فکری و کادرفنی‌اش هنوز نتوانسته‌اند‌ زوج مناسب خود را برای پست هافبک دفاعی بیابند. طی این ۱۵ هفته، مهدی مهدی‌پور، مسعود ریگی، فرشید باقری، آرش رضاوند، داریوش شجاعیان و این اواخر بابک مرادی در این پست برای استقلال بازی کرده‌اند، اما فکری هنوز نتوانسته از بین این ۶ نفر، به ترکیب دو نفره‌ای دست یابد که هارمونی لازم را در دو فاز دفاع و حمله داشته باشند. هیچ کس نمی‌داند مسعود ریگی، به عنوان تخصصی‌ترین هافبک دفاعی استقلال، چرا در بازی‌های اخیر نیمکت‌نشین بوده است.اعداد و ارقام شاید بتوانند درک بهتری از تأثیر غیبت ریگی به ما بدهند.

در روزی که علی‌محمدی، کریمی و رفیعی، به عنوان سه هافبک میانی سپاهان، به‌ترتیب ۸، ۵ و ۸ اکت دفاعی داشتند، مهدی‌پور، رضاوند و اسماعیلی، به عنوان سه هافبک میانی استقلال، به ترتیب ۳، ۱۲ و ۲ اکت دفاعی داشتند؛ این یعنی به جز رضاوند، سایر هافبک‌های استقلال فاقد جنگندگی لازم آن هم در چنین بازی نزدیکی بوده‌اند. شاید به فرشید اسماعیلی به‌ واسطه‌ی حضورش در پست ۱۰ کم‌تر بتوان خرده گرفت، اما تنها ۳ اکت دفاعی برای مهدی مهدی‌پور در پست هافبک دفاعی قابل توجیه نیست. این در حالیست که مسعود ریگی در ۱۱ دقیقه حضور خود، ۳ اکت دفاعی( برابر با ۶۰ دقیقه حضور مهدی‌پور) ثبت کرده است! شاید برایتان سؤال پیش آید چرا جنگندگی هافبک‌های استقلال در چنین بازی تا این اندازه حائز اهمیت بود؟

آمار ۲۴ پاس بلند پیام نیازمند، ما را به این نتیجه می‌رساند که سپاهان در این دیدار چندان به دنبال ساخت بازی از عقب زمین نبوده و آن‌ها سعی داشتند با ارسال‌های بلند نیازمند و در ادامه جنگندگی هافبک‌های مرکزیشان، مالک توپ‌های دوم و سوم در میانه‌ی زمین شوند. مطابق آمار به هدف خود هم رسیدند. سپاهانی‌ها ۲۳ بار و استقلالی‌ها ۲۱ بار توپ‌های دوم را در این مسابقه برده‌اند. 

اما توپ‌های دوم تا چه اندازه مهم هستند؟ به چند ثانیه قبل از گل اول سپاهان برمی‌گردیم؛ رشید مظاهری ضربه‌ای را بلند به توپ می‌زند، نژاد‌مهدی سر اول را برای سپاهان می‌زند، توپ دوم در‌ مرکز زمین زودتر از رضاوند به علی‌محمدی می‌رسد، روی همان توپ حمله‌ی سپاهان طرح‌ریزی می‌شود، در ادامه پرتاب اوت به‌دست می‌آید و دروازه‌ی استقلال باز می‌شود.
بله، توپ‌های دوم، در بسیاری مواقع می‌توانند پایه‌گذار گل برتری یک تیم شوند!

آشفتگی ذهنی آبی‌پوشان
استقلال در این دیدار تنها در حوزه‌های فنی دچار اشکال نبود، بلکه مشخص بود آن‌ها از نظر روانی هم برای چنین مسابقه‌ی بزرگی آماده نشده و  عدم تمرکز بازیکنان استقلال اشتباهات عجیبی را توسط آن‌ها رقم می‌زد. بار دیگر به صحنه‌ی گل اول ( تصویر ۹) دقت کنید؛ نگاه بابک مرادی در لحظه‌ی ارسال اوت تنها معطوف به توپ است و هیچ توجهی به یار خود ندارد، در ادامه و زمانی که محمدرضا حسینی به‌ محوطه نزدیک می‌شود، استقلال درون محوطه‌ی جریمه برتری عددی ۶ به ۲ دارد، اما مدافعان استقلال تنها نظاره‌گر حرکات محبی و شهباززاده به فضای خالی هستند. یا درست در شروع نیمه‌ی دوم، وقتی بازیکنان سپاهان توپ بلندی را به درون محوطه‌ی جریمه‌ی استقلال ارسال می‌کنند، رشید مظاهری آن‌قدر در خروج خود تعلل می‌کند که نزدیک است محبی دروازه را باز کند. چند دقیقه‌ی بعد و زیر پرسینگ شدید سپاهان، دانشگر در حالی که قصد یک دفع توپ ساده را کرده است، توپ را به سمت دروازه‌ی خودی راهی می‌کند. مواردی از این دست نشان می‌دهد استقلال به‌ مثابه‌ی یک لشکر از پیش شکست‌خورده و با ذهنیتی ضعیف پای به چنین میدان بزرگی گذاشته است.

تصویر ۹: لحظه‌ی پرتاب اوت‌ توسط بازیکن‌ سپاهان برای حسینی، نگاه مرادی تنها به توپ است، نه به یار کناری‌اش. برتری عددی هم درون محوطه کاملاً با استقلال است. اما شهباززاده به‌راحتی دروازه را باز می‌کند.

آینده‌ی استقلال و محمود فکری
چند چیز در وضعیت فعلی استقلال کاملاً مشخص است؛ آن‌ها هم در مسائل فنی و هم در مباحث روانی دچار ضعف هستند. این در حالی است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، آن‌ها امسال کامل‌ترین ترکیب لیگ را در اختیار دارند. فکری اما در یک‌ نیم فصل نتوانسته از بسیاری از ظرفیت‌های این اسکواد استقلال استفاده کند و شاید وقت آن رسیده باشد سرمربی استقلال بپذیرد کادرفنی او نیاز به تقویت دارد.
در مورد سپاهان و نویدکیا هم باید گفت آن‌ها برخلاف پیش‌بینی‌های بسیاری از کارشناسان که گمان می‌کردند در سال‌های آتی محرم سپاهان را به یک مدعی جدی تبدیل خواهد کرد، در همین فصل اول توانسته‌اند به خوبی خود را به صدر جدول برسانند و احتمالاً باید شاهد رقابت جذاب آن‌ها در نیم‌فصل دوم با پرسپولیس برای تصاحب عنوان قهرمانی باشیم. آیا استقلال هم به این جمع اضافه خواهد شد؟ اتفاقات نیم‌فصل احتمالاً تأثیر زیادی در پاسخ به این پرسش خواهند داشت.

علی کمانگری