از گودال مرگ تا سازه 75 هزار نفری/یک سرگذشت عجیب

به گزارش "ورزش سه"، ورزشگاهی که روز جمعه از ساعت 17:45 دقیقه میزبان استقلال تهران می شود تا برای اولین مرتبه با ظرفیت 75 هزار نفری از این تیم پذیرایی کند، سال های متمادی و جریان های مختلفی را در فرآیند ساخت به راس کار آورده.

 افتتاح اولیه نقش جهان پس از سال ها در لیگ دوم خاتمه یافت ولی حالا در هفته های پایانی لیگ هجدهم شاهد برآورده شدن هدفی هستیم که این ورزشگاه به خاطر آن در سال 1386 بازسازی را آغاز کرد؛ 12 سال برای اضافه شدن 40 هزار نفر به ظرفیت ورزشگاه !

 

سوال اما این است؛ آیا این پروژه را می توان یک پروژه موفق نامید که از پس یک مدیریت سنجیده و فکرشده بیرون آمده؟

 

آغاز پروژه با دولت سازندگی

برای رسیدن به پاسخ این سوال با جواد خلیفه سلطانی یکی از خبرنگاران کهنه کار و کارکشته اصفهان هم صحبت شدیم؛ او از زمانی که تصمیم گرفته شد، ورزشگاهی که چند نام عوض کرده و حالا به نام نقش جهان شناخته می شود، ساخته شود تا امروز را به طور دقیق در ذهنش ثبت کرده؛ سال هایی که تازه جنگ هشت ساله تمام شده بود و دولت اکبر هاشمی رفسنجانی با شعار سازندگی یکی از پروژه های خود را در اصفهان آغاز کرد و با در نظر گرفتن 1300 هکتار زمین، آغاز پروژه ای را کلید زد که هیچ گاه به سرانجام نرسید !
 

 

در نظرگرفتن 1300 هکتار زمین برای طرح اولیه

در اواخر سال های دهه 60 و زمانی که کازرونی وزیر مسکن و شهرسازی بوده و رحیمی (مدیرعامل پیشین سپاهان) رئیس اداره کل ورزش، تصمیم گرفته می شود تا 1300 هکتار زمین برای ساخت دهکده المپیکی در اصفهان در نظر گرفته شود. این هدفِ رویاپردازانه در ابتدا شامل ساخت دو استادیوم، دو هتل بین المللی، دریاچه و بسیاری امکانات دیگر بوده است تا چیزی شبیه آزادی و البته سه برابر این مجموعه، در اصفهان شکل بگیرد؛ ایده ای کمال گرایانه. اما اتفاقاتی در راه بودند که تنها 300 هکتار از زمین های پیش بینی شده برای ساخت نهایی در دسترس قرار گرفت !

 

 

 اما چطور این اتفاق رخ داد و طرح اولین به بن بست رسید؟

1300 هکتار زمین 5400 مالک داشتند !

اولین گام برای ساخت دهکده المپیک انتخاب زمین بوده؛ پس در قسمتی که اکنون ورزشگاه نقش جهان ساخته شده، 1300 هکتار زمین در نظر گرفته می شود. این زمین ها اما متعلق به 5400 مالک بوده اند که 5200 نفر از آنها قطعه های کوچکی را به منظور سرمایه گذاری و امید به سوددهی در آینده خریده بودند و این موضوع شاید اولین و البته مهم ترین دلیلی بود که ساخت هدف رویایی ترسیم شده را با تهدید مواجه کرد.

 

 

ایجاد شرکت ورزشگاه بزرگ اصفهان برای گرفتن بودجه

با این حال طرح نهایی شده بود؛ پس آقای جهانگیری که در مهرماه سال 1395 هم برای افتتاح ورزشگاه نقش جهان به این ورزشگاه رفت، در سال 1372 به عنوان استاندار اصفهان تحت نام "شرکت ورزشگاه بزرگ" ایجاد ورزشگاه نقش جهان را کلید زد. اولین گام برای شروع به ساخت این پروژه فراهم کردن بودجه بود ولی دولت زیر بار تامین بودجه نرفت تا یک راه کار برای این موضوع درنظر گرفته شود. در آن سال ها معمولا روال کار اینگونه بود که تمام استان ها به دولت عوارض می دادند و برای حل مشکل بودجه ساختِ دهکده ای که پیش بینی شده بود، قرار شد عوارض کارخانه های اصفهان اختصاص داده شود.

 

 

پدر معنوی اصفهان وارد کار شد

نفر تاثیرگذار بعدی برای ساخت پروژه اولیه، سردار ترکان بود که به پدر معنوی اصفهان معروف بود. او با حکم جهانگیری به عنوان مدیرعامل "شرکت ورزشگاه بزرگ اصفهان" انتخاب شد و منابع مالی هم با توجه به نفوذی که داشت در دسترس قرار گرفتند و طبق ادعای جواد خلیفه سلطانی می توان گفت از همین زمان بود که هزینه کردن در فوتبال در استان اصفهان آغاز شد و همینطور ساخت دهکده. سردار ترکان در همان زمان به عنوان رئیس هیئت فوتبال استان اصفهان هم فعالیت می کرد ولی حالا از آن روزها فاصله گرفته و به عنوان مدیرعامل شرکت پتروشیمی ایران فعالیت دارد.

 

جواد خلیفه سلطانی می گوید، نفوذ سردار ترکان در آن زمان به حدی بود که در پروژه ساخت دهکده از سیستم های بی سیم استفاده می شد و این چیزی بود که کمتر در آن زمان دیده می شد.

 

سخت ترین قسمت ماجرا در راه بود

قدم بعدی برای شروع به ساخت، رفتن به سراغ 5400 مالک بود و در واقع سخت ترین قسمت ماجرا فرا رسید. اولین مانع نمایندگان مجلس بودند و آنها معتقد بودند، زمین هایی که متعلق به کشاورزان است، نباید برای ساخت دهکده مورد استفاده قرار بگیرد؛ پس طرح ساخت دهکده پس از کش و قوس های فراوان به مجلس رفت و از 1300 هکتار فقط 300 هکتار برای ساخت دهکده ای که قرار بود با رویاپردازی های انجام شده، ساخته شود، باقی ماند و این یعنی پایان تلاش ها و آرزوها برای ساخت طرح اولیه؛ یعنی مجموعه ای که قرار بود سه برابر مجموعه آزادی داشته باشد، چند هتل بین الملی، دریاچه و امکانات زیادی در آن دیده شده بود.

 

 

سردار ترکان که هزار هکتار زمین را به یکباره از دست رفته دید، طرح ساخت دو استادیوم فوتبال را جایگزین کرد. برای این کار به سراغ طراح استادیوم آزادی رفتند و "عبدالعزیز فرمانفرمائیان" برای این کار در نظر گرفتند؛ معماری ممتاز که فرودگاه مهرآباد را هم طراحی کرده بود.

 

جواد خلیفه سلطانی در این مورد توضیح می دهد :« اگر شما به بالای کوه صفه بروید و اصفهان را به مانند یک کشکول در نظر بگیرید، ورزشگاه نقش جهان یک سر آن می شود و کوه صفه سر دیگر آن.»

 

اولین مسابقه رسمی در نقش جهان

طراحی نقش جهان پس از این اقدامات شروع شد؛ این پروژه یکی از پروژه هایی بود که در زمان دولت سازندگی در دست اجرا قرار گرفت. در مرحله بعدی و وقتی گودبرداری نقش جهان انجام می شود، در یکی از سفرهای اکبر هاشمی رفسنجانی به اصفهان یک دیدار نمادین میان دو تیم جوانان سپاهان و ذوب آهن برگزار می شود که این مسابقه را می توان اولین دیداری نامید که در این ورزشگاه با حضور ریاست جمهور وقت برگزار شده است.

 

منحل شدن "شرکت ورزشگاه بزرگ اصفهان"

تغییرات سازمانی که ارتباط مستقیم با تامین بودجه داشت، بار دیگر رخ دادند. ورزشگاه نقش جهان که پیش تر ساختش زیرمجموعه" شرکت ورزشگاه بزرگ اصفهان" بود و بودجه اش از عوارض کارخانه های اصفهان تامین می شد، زیرمجموعه تربیت بدنی شد تا در ادامه دولت بودجه ساخت ورزشگاه را فراهم کند. اینجا بود که "شرکت ورزشگاه بزرگ اصفهان" کارش در واقع تمام شد و سردار ترکان هم که ریاست آن را برعهده داشت، سمت جدیدش یعنی معاونت لجستیک نیروی زمینی را عهده دار شد تا بار دیگر ساخت نقش جهان با ابهام روبرو شود. در ادامه تغییرات مدیریتی زیادی رخ دادند، تا اینکه در نهایت بهروز منتغمی که چند سال پیش هم در پرسپولیس فعالیت می کرد، به عنوان مدیر کل تربیت بدنی استان اصفهان انتخاب شد.

 

 

اولین بازی سپاهان در نقش جهان پس از بیشتر از یک دهه !

دهه هشتاد، دهه قدرتنمایی اصفهان در فوتبال ایران است؛ جایی که سپاهانی ها چندین مرتبه جشن قهرمانی گرفتند و همین حالا هم همچنان پرافتخاترین تیم لیگ برتر هستند. برای پایه ریزی این موفقیت، پیش تر تغییراتی در شرکت فولاد مبارکه ایجاد شد. اسلامیان مدیرفولاد مبارکه شد و محمدرضا ساکت مدیرعامل باشگاه سپاهان. در این دوره بود که سرانجام ساخت ورزشگاه نقش جهان خاتمه یافت و به لیگ دوم رسید. اولین دیدار رسمی سپاهان در ورزشگاه تازه تاسیس مقابل صنعت نفت آبادان برگزار شد و با 4 گل به سود این تیم خاتمه یافت.

 

 

3 سال تا یک تصمیم دیگر !

سپاهان تا سال 1386 در ورزشگاه نقش جهان بازی کرد و یک مرتبه هم در آن موفق شد با نسل طلایی خود و مربیگری فرهاد کاظمی به قهرمانی لیگ برسد؛ مقامی که سپاهان را به عنوان اولین تیم خارج از پایتخت معرفی کرد که قهرمانی لیگ برتر را جشن می گیرد.

 

 

آغاز ساخت فاز دوم نقش جهان معقول نبود

جواد خلیفه سلطانی اما در این بخش به نکته مهمی اشاره می کند؛ او با اشاره به ورزشگاه های تازه تاسیسی مانند امام رضا و فولاد آره‌نا می گوید :« اشتباه بزرگ اینجا بود؛ نقشه ورزشگاه نقش جهان قدیمی بود و مربوط به سال 72؛ با این حال برخی مسئولین در آن زمان پافشاری کردند تا فاز دوم ساخت ورزشگاه که ظرفیت آن را 75 هزار نفری می کرد، آغاز شود؛ در واقع ولی ساختن ورزشگاهی با این ظرفیت برای شهری مثل اصفهان چندان معقول نبود. در آن زمان همه می گفتند، با همین ظرفیت قانع شوید و ساخت فاز دوم را انجام ندهید ولی عده ای که وابسته به تربیت بدنی بودند، زیر بار نرفتند.»

 

 

سلطانی در پاسخ به این سوال که دلیل آن عده برای مخالفت چه بود، گفت: « خب برخی ها در آن زمان به بهانه ساختن استادیومی در حد ورزشگاه آزادی پافشاری کردند و معتقد بودند که نقش جهان می تواند میزبان بازی های بین المللی شود ولی اگر عاقل بودند، می گذاشتند تا ظرفیت 35 هزار نفری باقی بماند.»

وقتی دقیق تر به ماجرا نگاه می کنیم، متوجه می شویم خلیفه سلطانی چندان هم بیراه نگفته؛ ورزشگاه نقش جهان علیرغم تمام زیبایی های بصری ای که دارد، هنوز موفق به کسب استاندارد حرفه ای از AFC نشده است و علاوه بر این مشکلات دیگری، هم در ورزشگاه و هم در بیرون از ورزشگاه همچنان وجود دارند.

 

 

برخی مشکلات همچنان برقرار هستند

اتوبان فرزانگان در اصفهان تنها جاده‌ای مواصلاتی به شمار می رود؛ جاده ای که مسیر ماشین های سنگین هم است و پارکینگ ماشین های دپو شده هم شده. این یعنی وقتی دیداری مهم در نقش جهان برگزار می شود، ترافیک سنگینی شکل می گیرد که شهر اصفهان را هم تا مرکز تحت الشعاع خود قرار می دهد. این ها البته فقط بخشی از مشکلات نقش جهان در آستانه میزبانی کامل آن با ظرفیت 75 هزار نفری مقابل استقلال هستند که می تواند، تجربیات جدیدی هم به دست دهد.

 

 

سه رئیس جمهور هشت ساله و نتیجه در دولت روحانی !

برای اینکه ورزشگاه نقش جهان به چیزی تبدیل بشود که امروز می بینیم، سه رئیس جمهور به این ورزشگاه رفتند؛ از اکبر هاشمی رفسنجانی در اواسط دهه 70 تا محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد؛ در نهایت اما این پروژه طولانی مدت که خاتمه آن نزدیک به 30 سال طول کشیده، پس از سال ها در مهر ماه سال 1395 و با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول حسن روحانی (جهانگیری در زمان تصویب پروژه استاندار اصفهان بود) پس از بازسازی افتتاح شد و حالا روز جمعه برای اولین بار در شرایطی با ظرفیت 75 هزار نفری افتتاح می شود، که همچنان نقص های زیادی دارد؛ از نصب نشدن چادرها گرفته تا عدم احداث جاده های مواصلاتی مناسب.

 

 

نیمه پر لیوان را ببینید

با تمام این تفاسیر اما مواردی که از نظر گذشتند، نیمه خالی لیوان بودند؛ نیمه پر لیوان برای باشگاه سپاهان و هوادارانش در اختیار داشتن ورزشگاهی است که زیبایی ویژه ای دارد و امکان حمایت حداکثری از تیم را فراهم می کند و همچنین چمن خوبی دارد که این استادیوم را به یکی از زیباترین و بهترین استادیوم های کشور تبدیل می کند.

 

 

رفع سریع نواقص، چاره حل اشتباهات گذشته

برای استفاده حداکثری از ظرفیت موجود اما باید اقدامات باقی مانده با سرعت بیشتری دنبال شود. احداث جاده های مواصلاتی که رسیدن به نقش جهان را آسان می کند، یکی از الزامات برای استفاده بهتر از ورزشگاه است تا در کنار رفع سایر نقایص دیگر، سپاهان پس از مدت ها ورزشگاهی را در اختیار داشته باشد که کمک حالش باشد و با پتانسیلی که از لحاظ جذب هوادار دارد، بتواند در بازی های ملی هم میزبان باشد.

 

 

گزارش: احمدرضا خلیلی