الهلال؛ ضریب XG بالاتر برای برد 6-2 مجموع

به گزارش "ورزش سه" ، این داوری البته نتایج مختلفی دارد؛ چراکه مشخص شده ذهنیتی که یک بازی برای بیننده (مربی، کارشناس، هوادار) از یک بازی فوتبال در ذهنش باقی می ماند، عموما با واقعیت متفاوت است. از کل 90 دقیقه حداکثر بین 10-15 دقیقه در ذهن شخصی که بازی را زنده تماشا کرده است ماندگار میشودکه این 10-15 شامل وقایع مهم بازی و چند دقیقه آخر هر نیمه است و البته بستگی زیادی نیز به نتیجه بازی دارد. (به طور مثال اگر تیم محبوب شما بازی را باخته باشد، بیشتر لحظات منفی مانند اشتباه تاثیرگذار روی گل، پاسهای اشتباه، موقعیت از دست رفته و ... در ذهن باقی می مانند)

جالب اینکه بعد از بازی، مربیان هر دو تیم مدعی میشوند که تیم ما در زمین برتر بوده است و 5-6 موقعیت 100% گلزنی را از دست داده ایم یا مثلا گفته میشود فلان مهاجم هر بازی 2-3 موقعیت 100% خراب میکند و نمیتواند گل بزند؛ اما اساس این ادعاها بر چه پایه ای است؟ آیا واقعا میتوان در مورد کیفیت موقعیتها اظهارنظر کرد؟ آیا اساسا امکان ارزیابی عینی (objective) بازیها بر اساس اتفاقات واقعی درون زمین بجای اظهار نظرهای ذهنی (subjective) وجود دارد؟

*هدف اصلی در فوتبال گل زدن است. فرقی هم نمیکند که یک تیم مالکانه بازی می کند، فقط ضدحمله می زند، توپهای بلند ارسال می کند یا ...  مهم این است که تیم بتواند گل بزند و گلی نخورد تا پیروز بازی شود. بنابراین هدف هر مربی بالا بردن تعداد ضربه به سمت دروازه حریف و جلوگیری از ضربه های حریف به سمت دروازه خودی است.

*با این مقدمه به بحث اصلی می رسیم. برای رسیدن به یک شاخص واقعی از حدود 10 سال پیش بحث در مورد اندازه گیری کیفیت موقعیتهای ایجاد شده توسط تیمها جدی تر شد.  اولین فاکتوری که به عنوان معیار پیشنهاد شد، تعداد شوتهای داخل چهارچوب یا Shots On Target _ SoT  هر تیم بود؛ اما ایرادی که این داده دارد، عدم دادن اطلاعات در مورد کیفیت هر ضربه به سمت دروازه می باشد؛ یعنی فرقی نمی کند که از فاصله 40 متری کنار خط طولی زمین شوت زده شده باشد یا از داخل محوطه 6 قدم. در همین راستا پس از چند سال آزمون و خطا، فاکتوری به نام “Expected Goals” xG یا "گلهای محتمل" ایجاد شد. این فاکتور عددی بین 0 تا 1 می باشد و احتمال گل شدن هر ضربه ای به سمت دروازه را محاسبه می کند. مثلا اگر xG یک ضربه 0.35 باشد، یعنی احتمال گل شدن آن ضربه 35% است.

*اما این عدد از کجا می آید؟ تمامی شوتهای سالهای اخیر در 5 لیگ برتر اروپا (با توجه به موجود بودن آمارها) را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار دادند. در نهایت به فرمولهایی رسیدند که با توجه به فاکتورهای مختلف و مقایسه آن با شوتهای مشابهی که قبلا در همان شرایط زده شده است، هر شوتی را مورد ارزیابی قرار میدهد. با توجه به فاصله ضربه تا گل، زاویه نسبت به گل، تعداد مدافعان حریف، نوع پاس (سانتر، کرنر، پاس عمقی و...)، نوع ضربه (پا، سر)، درصدی برای گل شدن آن ضربه در نظر می گیرد. پس با ارزشگذاری کیفی موقعیتهای هر دو تیم، میتوان به نتیجه بهتری در مورد عملکرد هر تیم در بازی رسید. بدون آنکه ادعاهای ذهنی در مورد بازیها داشت. با جمع کردن xG هر یک از شوتها، میتوان به عددی رسید که عملکرد تیم در بازی را مشخص می کند.

مثلا در عکس بالا رئال مادرید موقعیتهای بیشتری با کیفیت بالاتری خلق کرده که باید حدود 3 گل زده نتیجه آن شوتها میشد. موقعیتهای خوبی هم به حریف نداده است. پس نتیجه منطقی این بازی باید با برد رئال به پایان میرسیده است که اینگونه شده است.

*مثال دیگر بازی لیورپول مقابل یونایتد در روز شنبه است که تیم کلوپ با وجود خلق 3-4 موقعیت خوب نتوانست گلی بزند و بازی با تساوی بدون گل به پایان رسید. در صورتی که با توجه به کیفیت ضرباتی که دو تیم به دروازه یک دیگر زدند، بازی باید با پیروزی 2-0 لیورپول همراه میشد. در این مواقع چند عامل ممکن است وجود داشته باشد. عملکرد عالی دروازه بان حریف (مهار دخیا مقابل ماتیپ)، عملکرد ضعیف مهاجمان در تمام کنندگی (چند ضربه محمد صلاح) یا بدشانسی. در نتیجه ممکن است تیمی بسیار خوب بازی کند، به حریف اجازه خلق موقعیت خوب ندهد و موقعیتهای با کیفیتی ایجاد کند اما نتیجه چیز دیگری شود.

*با xG، کیفیت عملکرد دفاعی یک تیم نیز قابل اندازه گیری میشود. یک تیم هرچقدر xG دفاعی پایین تری داشته باشد در دفاع موفق تر است. در نتیجه با محاسبه تفاضل گل xG یک تیم در هر بازی یا تمام بازیها میتوان ارزیابی نسبتا مناسبی از آن تیم در هر بازی یا تمام بازیهای لیگ داشته باشیم. معمولا تیمهایی که تفاضل xG بالاتری دارند، کیفیت بالاتری دارند و در ادامه مسابقات نیز احتمال برنده شدن بیشتری از حریف خود دارند. به این دلیل که در نتیجه مسابقه در فوتبال شاید شانس هم دخیل باشد، اما با ارائه عملکرد بهتر در طول مسابقات یک تیم شانس بیشتری در بردن بازیها دارد. برای همین میتوان آینده یک تیم را نیز پیش بینی کرد. چون با تداوم همان عملکردها، فاکتورهای دیگر کمرنگتر میشوند و به سمت نتیجه واقعی میل پیدا میکنند. یعنی اگر تیمی از کیفیت واقعی خود بهتر عمل کند، در ادامه نتایج بدتری خواهد گرفت. همچنین اگر تیمی از عملکردی که ارائه میکند بدتر نتیجه بگیرد، در ادامه با تکرار همان عمکرد، نتایج بهتری خواهد گرفت.

*مثالهایی از لیگ انگلیس
 

- میتوانیم به لیگ برتر انگلیس برویم. منچستر سیتی در فصل گذشته با اختلاف بالاترین تفاضل گل xG را در بین تیمها داشت. اما در پایان فصل سوم شد. دو دلیل عمده این اتفاق، عملکرد ضعیف براوو در بسیاری از بازی ها بود که باعث شد حدود 10 گل بیشتر از xG دفاعی خود گل دریافت کنند. بر همین اساس از قبل از شروع فصل امسال پیش بینی میشد که تیم پپ با استخدام یک گلر بهتر (ادرسون) در صورت داشتن همان کیفیت، بتواند با اختلاف از بقیه تیمها بهتر نتیجه بگیرد.

-در مورد چلسی این موضوع برعکس بود. این تیم حدود 20 گل بیشتر از xG خود در طول فصل توانسته بود به ثمر برساند. برای همین پیش بینی میشد که اگر تغییر مثبتی در کیفیت بازی خود نتوانند ایجاد کنند، در فصل جدید شاید گرفتن نتایج گذشته امکان پذیر نباشد.

- لیورپول در این فصل چه در لیگ برتر و چه در جام قهرمانان اروپا، در اکثر بازیها توانسته موقعیتهای با کیفیتی ایجاد کند. اما به دلایل مختلف آمار گلزنی خیلی پایین تری از xG خود داشته است. به همین دلیل، با وجود اینکه کلوپ نتوانسته نتایج قابل قبولی بگیرد، اما با ادامه همین روند و بازیها بدون شک در ادامه فصل نتیجه بازیها نیز مشابه عملکرد آنها خواهد شد و نتایج بهتری خواهند گرفت.

*و اما استقلال و پرسپولیس

به عنوان نمونه میتوان عملکرد استقلال در چند بازی ابتدایی این فصل و بازی آخر آنها را نیز بررسی کرد.

بررسی موقعیت های استقلال در 4 بازی ابتدایی فصل برابر استقلال خوزستان، تراکتورسازی، پدیده و سایپا در زمان سرمربیگری علیرضا منصوریان نشان می دهد که این تیم به جز بازی با تراکتورسازی موفق شده موقعیت هایی با کیفیت تری با ضریب XG بالا روی دروازه حریفانش خلق کند اما در بازی با فولاد که شفر برای اولین بار روی نیمکت آبی ها نشست، ضریب XGخوبی برای استقلال ثبت نشده است.

*ضریب XGپرسپولیس در بازی الهلال

در دیدار رفت پرسپولیس برابر الهلال، پرسپولیسی ها در ضدحملات و با اشتباهات فردی خودشان موقعیتهای بسیار خوبی به تیم رقیب دادند که در نتیجه این اشتباهات آنها توانستند 4 گل به ثمر برسانند. در بازی برگشت نیز با وجود شروع خوب شاگردان برانکو با توجه به اینکه با اعلام پنالتی برای الهلال عملا بازی برای پرسپولیس تمام شد، آنها همانند بازی رفت نتوانستند در ادامه ضربات زیادی به دروازه حریف بزنند و موقعیتهای با کیفیتی خلق کنند. این شکل نشان می دهد که ضریب XGپرسپولیس در نیمه نهایی آسیا چندان مطلوب نیست.

گزارش از کیانوش فروزش