در جست‌وجوی ژنوم کمیاب فوتبال ایران

به گزارش "ورزش سه"، از همان دورانی که فوتبال ملی و باشگاهی در کشور ما سروشکل رسمی گرفت، فوتبال ما این پدیده تاریخی یعنی آقای گلی و سلطان گل را داشته است، از همان دوران مرحوم خان سردار و صدقیانی تا برومند و شکیبی این شرایط را داشته‌اند.

آن چه می‌خوانید پیشینه تاریخی این عرصه در سال‌های متمادی یک قرن فوتبال ایرانی بوده است.

*افندی در دل تاریخ
*دهه 10: در فوتبال این دهه نام حسین صدقیانی مرحوم مطرح است، مردی که متولد سال 1281 و متوفی در سال 61 بوده است. او در مسابقات غیررسمی لیگ بلژیک در سال 1311 با زدن 11 گل آقای گل شد. صدقیانی در این دوران هر گاه در ایران توفیقی داشت، برای تیم‌های باشگاهی خوب گل می‌زد تازه او اولین کفش ورزشی را در ایران به پا کرد و گیوه را در آورد و خیلی ها علت گلزنی او را استفاده از این کفش‌ها می‌دانستند.
 

*گلزنی در دربی دهه 20
*دهه 20: مرحوم حسینعلی مبشر متولد 1301 و متوفی در سال 1386 بود که در دهه 20 بهترین گلزن تیم دارایی و فوتبال باشگاهی ما بود و در بازی ایران افغانستان سال 1328 هم 2 گل برای تیم ملی زد. او در مسابقات سال‌های 1320 تا 1329 سه بار در مسابقات تهران هم آقای گل شد. مبشر در مهم‌ترین دربی تاریخ فوتبال تا سال 1323 یعنی دربی توفان دارایی در سال 1323  برای تیم دارایی 2 گل زد.

*گلزنی در مطب دکتر
*دهه 30: مرحوم دکتر امیر مسعود برومند متولد سال 1307 و متوفی سال 1389 از خوب‌های فوتبال بود که در جریان 12 بازی رسمی ملی 9 گل زد البته او در حدود 20 بازی دیگر برای تیم‌های منتخب تهران در نقش تیم ملی 15 گل دیگر هم زد. او اولین مردی بود که در فوتبال ما هت تریک کرد ( برابر تیم ملی پاکستان در یک بازی ملی)؛ برومند در 4 دوره از مسابقات این دهه با تیم شاهین آقای گل شد، البته پرویز کوزه کنانی و بیوک جدیکار از تیم تاج  هم از گلزنان بسیار خوب و به نام فوتبال ما بودند، بد نیست بدانید در بازی‌هایی که بین تاج و شاهین در دهه 30 و ابتدای دهه 40 برگزار شد بیوک جدیکار موفق به زدن 15 گل شد!

*روزگار سرطلایی و پاطلایی
*دهه 40: مردان فوتبال در دهه 40 همه قدرت گلزنی را بین 2 مهاجم شاهینی باور داشتند، یک پاطلایی به نام حمیدشیرزادگان و یک سرطلایی به نام همایون بهزادی، در اولین افتخار تاریخی فوتبال ایران یعنی صعود به المپیک 1964 توکیو، 10 گل از 14 گل را برای تیم ملی این 2 زدند، همایون در بازی‌های جام ملت‌های 1968 هم با 4 گل آقای گل شد و در مسابقات تهران هم 3 بار او و 2 بار شیرزادگان در این سال‌ها آقای گل شدند، البته در سال‌های پایانی دهه 40 در مسابقات مختلف فوتبال لیگ کشور یا مسابقات فوتبال باشگاه‌های تهران عنوان آقای گلی به مردانی چون حسین کلانی و ناظم گنجاپور رسید با این حال دهه 40 بی تردید دهه گلزنی، بزرگی و شکوه مردانی چون همایون بهزادی و حمید شیرزادگان بود. به یاد داشته باشید که حتی کلانی با 2 بار آقای گلی در لیگ و یک آقای گلی در تهران تحت تأثیر قدرت گلزنی پاطلایی و سر طلایی قرار داشت.

*دلیر تنگستانی
*دهه 50: در دهه 50، لیگ فوتبال در ایران شکوفایی قابل توجهی یافت، در این سال‌ها غلامحسین مظلومی تنگستانی با زدن 21 گل برای تیم ملی و ثبت 3 عنوان آقای گلی به نام خودش بهترین مرد گل این دهه بود، البته نفراتی چون ایرانپاک و کلانی در دهه 50 نتوانستند پا به پای مظلومی جوانتر و پر انگیزه‌تر بیایند و در سال‌های آخر این دهه رفته رفته ناصر نورایی و غفور جهانی و حسین فرکی قصد گرفتن جای مظلومی را داشتند که عملی نشد. در مسابقات جام اسپندی و ورودی 112 تیمی تهران هم هادی آهنگران و حمید علیدوستی در تعقیب  رسیدن به برترین عنوان بودند که موفق به ثبت آن نشدند. در ابتدای دهه حتی خود مظلومی به صراحت از برتری ایرانپاک حرف می‌زد اما مصدومیت ایرانپاک فوتبال ما را از وجودش تهی کرد!

*فرشاد آقای گل
*دهه 60: مسابقات فوتبال باشگاهی و ملی در دهه 60 بسیار کم تعداد بود. 10 دوره از مسابقات تهران داشتیم که گاهی تنها 8 بازی برایش انجام می‌شد و گاهی مسابقات در هفته ششم تعطیل می‌شد و... بازی‌های ملی هم تحت تأثیر ارتباطات کم تعداد دوران جنگ بود، با این حال نفراتی در فوتبال دهه 60 ما در امر گلزنی چنان چهره شدند که باعث افسوس آیندگان شد. مردانی چون ناصر محمد خانی، حمید علیدوستی، کریم باوی، فرشاد پیوس در رتبه اول از حیث کیفیت عملکرد گلزنی و نفراتی چون مرتضی یکه، چنگیز، فتح آبادی، پرویز مظلومی، مدیرروستا و مرفاوی در ردیف دوم قرار داشتند، در این میان فرشاد پیوس بین سال‌های 65 تا 70 پنج بار آقای گل مسابقات تهران شد، ناصر محمد خانی در سال‌های 60 و 62 و کریم باوی در سال 64 و مدیرروستا در سال 68 این عنوان را داشتند، در لیگ قدس سال 68 هم محمد احمدزاده از تیم ملوان آقای گل مسابقات شد. با این حال در این دهه فوق‌العاده از حیث حضور نخبگان گلزنی، فرشاد پیوس از همه بهتر بود. او در سال‌های بعدی هم قدرت‌نمایی کرد و در 2 دوره از مسابقات فوتبال لیگ عنوان آقای گلی را به دست آورد.

*دوران دایی مداری در فوتبال

*دهه 70: فوتبال ما در دهه 70 در حال پوسته اندازی بود، نسل لیگی تخت جمشیدی‌ها رو به پایان بوده و دست پروردگان دوران جنگ تحمیلی خود نمایی می‌کردند. در دهه 70 مردان غریزی در گلزنی نداشته و اگر هم داشتیم عملکردشان قابل توجه نبود، چنان چه در سال 73 پیوس 33 ساله آقای گل و مرتضی یکه 34 ساله در سوپر جام تهران آقای گل شدند. گلزن های باشگاهی در این دهه نفراتی چون باغمیشه و حسین خطیبی و گل چشمه و برمک بودند که میانگین گلزنی باشگاهی را تا مرز نیم گل کم کردند اما در همین سال‌ها در بخش ملی یک مرد بزرگ برای فوتبال ما به شدت پی اعتبار می‌گشت، مردی که در دهه 70 برای تیم ملی ما بیش از 50 گل به ثمررسانده و به تاریخ پیوست. علی دایی گلزنی را در سال‌های دهه 80 هم ادامه داده و در نیمه اول دهه مورد اشاره تعداد گل‌های خود را به 109 رساند. او در یک دوره از لیگ‌های دهه 80 هم عنوان آقای گلی را به دست آورد. اما بد نیست یادآور شویم که دومین گلزن برتر دهه 70 ما مردی بود که کارش را با حضور در دفاع میانی آغاز کرد و سپس به هافبک میانی رفت. کریم باقری را می گوییم که بین سال‌های 72 تا 80 برای تیم ملی ما 50 گل زد!

*جناب عنایتی
*دهه 80: تردیدی نیست که در نیمه اول دهه 80، فوتبال باشگاهی ما تحت تأثیر 2 نام شاخص در گلزنی ملی به نام علی دایی و رضا عنایتی در امر باشگاهی بود. در سال‌های 80 تا 85 علی دایی برای تیم ملی فوتبال ما بیش از 50 گل زد و عنایتی هم در سال‌های 80، سال اول لیگ برتر و سال‌های 83 و 84 در 2 دوره متوالی از مسابقات فوتبال لیگ عنوان آقای گلی را به دست آورد. در ادامه دهه، در گلزنی ملی نامی برای عرضه نداشتیم و بهترین گلزن فوتبال ملی ما در برخی سال‌ها نفراتی چون غلامرضا رضایی و نکونام با 3-4 گل زده در سال بودند اما در بخش باشگاهی آرش برهانی جای عنایتی را گرفت و تا آخر عمر فوتبال رسمی هر 2 که در سال گذشته بود این دنباله گیری گلزنان ذاتاً آبی ادامه داشت؛ هرچند از فروغ گل‌های این 2 کاسته شده بود. عنایتی در سال‌های واپسین عمر فوتبالش هنوز گل می‌زد و گل می‌زد و جایگاه خود را در رکورد تاریخی گلزنی در عرصه باشگاهی محکم تر می‌کرد. فریدون فضلی هم یکی از مردان کم نام و نشان اما  شایسته در امر گلزنی فوتبال باشگاهی در این دوران بود.

*خوشحالی تاریخ
*دهه 90: دهه 90 دوران اوج عملکرد گلزنان غریزی بود. در سال 89 و در لیگی که به بهار 90 ختم شد کریم انصاری فرد جوان گلزنی بود که 20 گل به ثمر رساند و کمتر از رضا نوروزی 24 گله، درخشان قرارگرفت؛ اما این جوان یک بار دیگر آقای گل شد تا برای آینده پیغام بفرستد. رفتن به پرسپولیس، افت در لیگ  اسپانیا، برگشت به لیگ ایران، رفتن به لیگ یونان و.. اوج کریم انصاری فرد را تضمین نکرد، به خصوص این که در ادامه سال‌های دهه 90 نفراتی چون مهدی طارمی، سردار آزمون و پیش از این 2 جوان، رضا قوچان نژاد نماد و جلوه ای از قدرت تاریخی فوتبال غریزی را به نمایش گذاشتند. در عرصه ملی سردار آزمون و در رده باشگاهی مهدی طارمی بهترین بودند، مهدی طارمی با 2 عنوان متوالی آقای گلی خود را در مسیر مردان بزرگی چون کلانی، عنایتی، پیوس، مظلومی و انصاری فرد انداخت که حداقل 2 بار در لیگ ایران آقای گل شده‌اند، طارمی در تیم ملی هم متعاقب سردار خوب گل زد، در همین سال پر ارزش و کیفیت گل برای این 2 به خصوص طارمی، قوچان نژاد هم با زدن 19 گل، بهترین بیلان گل را برای یک ایرانی  در لیگ‌های اروپایی و در مقطع زمانی یک سال ثبت  کرد و به رویت تاریخ رساند.

امروز در  دهه 90 فوتبال ملی و باشگاهی ما علیرغم حضور بزرگانی بسیار باید نام مهدی طارمی را به تارک گلزنان برتر فوتبال ایران الصاق کند. او در سال اخیر نزدیک 30 گل برای پرسپولیس در لیگ و آسیا و برای تیم ملی به ثمر رسانده است.

*گلزنان برتر دهه 10:  1-حسین صدقیانی  2-اکبر حیدری  3-عبدالله سعیدایی

*گلزنان برتر دهه 20:  1-حسینعلی مبشر   2-مصطفی مکری   3-امیر مسعود برومند

*گلزنان برتر دهه 30:  1-امیر مسعود برومند   2-بیوک جدیکار    3-پرویز کوزه کنانی

*گلزنان برتر دهه 40:  1-همایون بهزادی   2-حمید شیرزادگان   3-حسین کلانی

*گلزنان برتر دهه 50:  1-غلامحسین مظلومی   2-حسین کلانی  3-صفر ایرانپاک

*گلزنان برتر دهه 60:  1-فرشاد پیوس  2-ناصر محمد خانی  3-حمید علیدوستی (کریم باوی، مرتضی یکه، فتح آبادی، مدیرروستا، گروسی، چنگیز، مرفاوی و محمد احمدزاده هم از گلزنان شایسته دیگر در این دهه بودند)

*گلزنان برتر دهه 70:  1-علی دایی  2-اصغر مدیرروستا  3-کریم باقری

*گلزنان برتر دهه 80:  1-رضا عنایتی  2-آرش برهانی 3-فریدون فضلی

*گلزنان برتر دهه 90:  1-مهدی طارمی  2-سردار آزمون  3-رضا قوچان نژاد 4-کریم انصاری فرد

نویسنده: مهدی حدادپور