یادداشتی در دفاع از پنالتی مهدی طارمی

به گزارش "ورزش سه"، ضربه‌ی پنالتی بدنام‌تر از آن است که اینجا اسم ستاره‌هایی را ردیف کنیم که از دستش داده‌اند. بازیکنانی به مراتب مشهور‌تر از طارمی، در میادینی به مراتب مهم‌تر، پنالتی‌هایی به مراتب بدتر زده‌اند. نکته اما در لحظه‌ی انگیزش و لحظه‌ی تصمیم است. بازیکنی که در تلاش برای گل زدن، با خطای حریف ناکام می‌شود این انگیزه و طبعاً حق را دارد که تلاش خود را، این بار با فراغت بیشتر ادامه بدهد و با امتیازی که داور به او می‌دهد، چشم در چشم دروازه‌بان توپ را به سمت دروازه هفت متری بزند. لحظه‌ی تصمیم اما هیچ ارتباطی به فراغت و آسودگی لحظه‌ی انگیزش ندارد. اینجا پای انتظارات هوادار، جو سنگین ورزشگاه، خستگی جسمی و روحی، دروازه‌بان باانگیزه‌ی حریف، و همچنین امیال و آرزوهای یک پسر 24 ساله‌ی بوشهری در میان است که می‌خواهد «تصمیم» بگیرد و «انتخاب» کند. پسر کله‌شقی که دوست دارد روی «نودِ» یک گل ساده با «صدِ» یک گل زیبا و روحیه‌بخش قمار کند. و خب؛ باختن همیشه بخشی از قمار است.

ماهیت پیچیده ضربه‌ی پنالتی چیزی نیست که بشود در همین چند خط به بحثش گذاشت و فلسفه‌اش را کاوید. اما محض یادآوری و برای همین حالا هم که شده، می‌شود از مفهوم آزادی و پنالتی چیپ حرف زد. گره زدن ارزش یک انتخاب به نتیجه‌ای که از آن حاصل می‌شود، برداشتی دم‌دستی و سیاه‌وسفید است. اگر چیپ طارمی گل می‌شد، هیولای اضطراب کشته شده بود و ما (دست‌کم خیلی‌هایمان که عصبی‌تریم و دوست نداشتیم به «این عرب‌ها» در تهران امتیاز بدهیم) کیفی بیشتر از یک پنالتی ساده برده بودیم. این لذتِ افزوده‌ی طبیعی و هورمونی خیلی هم دست خودمان نبود و ماجرا به ریسک و هیجان و آدرنالین ربط پیدا می‌کرد. حالا اما، وقتی طارمی انتخاب دشوار را به انتخاب ساده ترجیح داده و در تلاش برای ایجاد لذت افزوده‌تر برای ما و (طبعاً خودش) ناکام مانده، حمله به او حمله به آزادی‌ فرد در انتخاب هم محسوب می‌شود. بگذریم از این‌که ما را رفقای نیمه‌راهی جلوه می‌دهد که تنها برای تقسیم غنائم پیروزی آمده‌ایم و با اندوه شکست کارمان نیست.

آنتونین پاننکا، بازیکن چکسلواکی و پدر پنالتی‌ چیپ، اولین بازیکن تاریخ فوتبال بود که در یک بازی مهم دست به این ریسک زد و در فینال یورو ۱۹۷۶ مقابل آلمان غربی پنالتی‌اش را با یک ضربه‌ی نرم به وسط دروازه، گل کرد. اگر آن پنالتی گل نشده بود، شاید ما امروز به متون و منابع محکم‌تری درباره‌ی مسؤولیت‌پذیری در فوتبال دسترسی داشتیم. شاید هم مدت‌ها طول می‌کشید اما شک نداریم که یک بازیکن تخس دیگر پیدا می‌شد و اسمش را با چنین حرکتی جاودانه می‌کرد. چرا؟ چون فوتبال بازی لذت است و همیشه یک دیوانه‌ی قماربازی هم آن وسط پیدا می‌شود که لذت صد را با دل‌خوشکنک نود عوض نکند. مارادونا، زیدان، رونالدینیو، مسی. می‌بینید که فوتبال و ما چقدر مدیون دیوانه‌هاییم؟!

حالا اگر قرار است خشم‌مان از طارمی ما را به نتیجه‌ای برساند، باید شمشیرها را غلاف کنیم و از مسئولیت‌‌پذیری حرف بزنیم. مسئولیت و آزادی جدایی‌ناپذیرند و این انتخاب ارادی است که راه را برای بروز نبوغ بشر باز می‌کند. یادمان باشد که بارها، با همین انتخاب‌های او در زدن توپ، جایگیری، کندن از دفاع، پاس، هد یا شوت به اوج لذت رسیده‌ایم و یادش باشد که هر انتخاب آزادانه‌ای لذت و مسئولیت را با هم دارد. اگر یک انتخاب برای همین امروز و آینده داریم، تولید اضطراب نکنیم چون تهِ ته‌اش، رستگاری در آزادی است.

نویسنده: عیسی عظیمی